Artezyen
Artezyen, geçirimsiz tabakalar arasında yer alan, geçirimli bir akiferin (su taşıyan tabaka) basınç altında olması durumunda, kuyu açıldığında suyun kendiliğinden yeryüzüne çıktığı bir hidrojeolojik olgudur.
Temel Özellikler:
- Basınç: Artezyen suyunun yeryüzüne kendiliğinden çıkmasının temel nedeni, akifer içindeki suyun hidrostatik basıncıdır. Bu basınç, akiferin beslenme alanının yüksekliği ve akiferin derinliği ile ilişkilidir.
- Geçirimli ve Geçirimsiz Tabakalar: Artezyen akiferi, üstte ve altta geçirimsiz tabakalarla çevrilidir. Bu geçirimsiz tabakalar, suyun akiferden kaçmasını engeller ve basıncın korunmasına yardımcı olur.
- Kendiliğinden Akış: Kuyu açıldığında, akiferdeki basınç, yer seviyesindeki atmosfer basıncından yüksek olduğu için su kendiliğinden yeryüzüne akar. Eğer basınç yeterince yüksekse, su fışkırarak (artezyen kaynağı) da gelebilir.
- Artezyen Kuyuları: Artezyen kuyuları, bu tür akiferlere ulaşmak için açılan özel kuyulardır. Suyun kendiliğinden akması için pompalama gerekmez, bu da enerji tasarrufu sağlar.
- Artezyen Kaynakları: Basınçlı yeraltı suyunun, yeryüzüne kendiliğinden çıktığı doğal açıklıklara artezyen kaynağı denir.
- Kullanım Alanları: Artezyen suları, içme suyu temini, sulama ve endüstriyel kullanımlar için değerli bir kaynaktır.
Önemli Not: Aşırı kullanım ve kirlilik, artezyen sistemlerinin sürdürülebilirliğini tehdit edebilir.