antitiroid ilaçlar ne demek?

Antitiroid İlaçlar

Antitiroid ilaçlar, tiroid bezinin aşırı aktif çalıştığı hipertiroidizm durumunu tedavi etmek için kullanılan ilaçlardır. Bu ilaçlar, tiroid hormonlarının (T3 ve T4) üretimini engelleyerek tiroid bezinin normal fonksiyonuna dönmesine yardımcı olurlar.

Genel Bakış

Hipertiroidizm, çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir. En yaygın nedenleri arasında Graves hastalığı, toksik multinodüler guatr ve toksik adenom bulunur. Antitiroid ilaçlar, bu durumların tedavisinde sıklıkla kullanılır ve genellikle uzun süreli tedavi gerektirebilir.

Antitiroid İlaç Türleri

Temel olarak iki ana antitiroid ilaç türü vardır:

1. Tionamitler: Bu grup ilaçlar, tiroid hormonlarının sentezini engelleyerek çalışır. En yaygın kullanılan tionamitler şunlardır:

   • Propiltiourasil (PTU): Hem tiroid hormon sentezini engeller hem de T4'ün T3'e dönüşümünü (periferik dönüşüm) azaltır. Özellikle gebelik ve tiroid krizi durumlarında tercih edilir.
   • Metimazol (Tiamazol): Tiroid hormon sentezini engeller. PTU'ya göre daha uzun etkilidir ve genellikle daha az yan etkiye sahiptir. Ancak, gebelik sırasında ilk trimesterde kullanımı önerilmez.

2. İyot Preparatları: Yüksek dozlarda iyot, tiroid hormon sentezini geçici olarak engelleyebilir ve hormon salınımını azaltabilir. Genellikle tiroid krizinde veya tiroid ameliyatı öncesinde kullanılırlar.

   • Potasyum İyodür (KI): Radyasyon maruziyeti durumunda tiroid bezini korumak için de kullanılır.
   • Lugol Solüsyonu: İyot ve potasyum iyodür karışımıdır.

Etki Mekanizması

• Tionamitler: Tionamitler, tiroid peroksidaz (TPO) enzimini inhibe ederek tiroid hormon sentezini engeller. TPO enzimi, iyodun tiroglobulin molekülüne bağlanmasını ve T3 ve T4 hormonlarının oluşumunu katalize eder. Tionamitler bu enzimi bloke ederek hormon üretimini azaltır.
• İyot Preparatları: Yüksek dozlarda iyot, Wolff-Chaikoff etkisini tetikleyerek tiroid hormon sentezini geçici olarak engeller. Bu etki, tiroid bezinin kendi kendini regüle etme mekanizmasıdır.

Kullanım Alanları

Antitiroid ilaçlar aşağıdaki durumların tedavisinde kullanılır:

• Graves hastalığı
• Toksik multinodüler guatr
• Toksik adenom
• Tiroid krizi
• Radyoaktif iyot tedavisi öncesinde tiroid hormon düzeylerini kontrol altına almak
• Tiroid ameliyatı öncesinde tiroid hormon düzeylerini kontrol altına almak

Dozaj ve Uygulama

Antitiroid ilaçların dozu, hastanın durumuna, hipertiroidizmin şiddetine ve diğer sağlık sorunlarına göre değişir. Genellikle tedaviye yüksek dozlarla başlanır ve tiroid hormon düzeyleri normale döndükçe doz azaltılır (idame dozu). İlaçlar genellikle ağız yoluyla alınır.

Yan Etkiler

Antitiroid ilaçların yan etkileri genellikle hafif ve geçicidir, ancak bazı durumlarda ciddi yan etkiler de görülebilir. En sık görülen yan etkiler şunlardır:

• Tionamitler:
  • Cilt döküntüsü ve kaşıntı
  • Bulantı ve kusma
  • Eklem ağrısı
  • Lökopeni (beyaz kan hücrelerinin azalması)
  • Agranülositoz (beyaz kan hücrelerinin ciddi şekilde azalması, nadir fakat ciddi bir yan etkidir)
  • Karaciğer hasarı (özellikle PTU ile daha sık görülür)
  • Vaskülit (nadir)
• İyot Preparatları:
  • Metalik tat
  • Tükürük bezi şişmesi
  • Diş eti hassasiyeti
  • Alerjik reaksiyonlar

Kontrendikasyonlar

Antitiroid ilaçlar bazı durumlarda kullanılmamalıdır. Bu durumlar şunlardır:

• İlaçlara karşı alerjik reaksiyon öyküsü
• Agranülositoz öyküsü (özellikle tionamitler için)
• Ciddi karaciğer hastalığı (özellikle PTU için)

Gebelik ve Emzirme

• Gebelikte: PTU, gebelik sırasında ilk trimesterde tercih edilen antitiroid ilaçtır. Metimazolün gebelik sırasında kullanılması doğum kusurlarına neden olabileceği için genellikle önerilmez. Ancak, gebelik sırasında antitiroid ilaç kullanımı mutlaka bir endokrinolog tarafından yönetilmelidir.
• Emzirme: Hem PTU hem de metimazol, emzirme döneminde kullanılabilir, ancak ilaçların bebeğe geçme riski nedeniyle dikkatli olunmalıdır.

Takip

Antitiroid ilaç tedavisi sırasında, hastaların düzenli olarak tiroid hormon düzeyleri ve kan sayımları takip edilmelidir. Bu, ilaç dozunun ayarlanmasına ve yan etkilerin erken tespit edilmesine yardımcı olur.

Alternatif Tedaviler

Antitiroid ilaçlar hipertiroidizmin tedavisinde ilk basamak tedavi olsa da, bazı durumlarda alternatif tedaviler de düşünülebilir:

• Radyoaktif İyot Tedavisi: Tiroid bezini tahrip ederek hormon üretimini azaltır.
• Tiroid Cerrahisi (Tiroidektomi): Tiroid bezinin tamamının veya bir kısmının cerrahi olarak çıkarılmasıdır. Guatr varlığında uygulanabilir.

Özet

Antitiroid ilaçlar, hipertiroidizmin tedavisinde önemli bir role sahiptir. Ancak, bu ilaçların kullanımı, yan etkileri ve kontrendikasyonları hakkında bilgi sahibi olmak ve düzenli olarak doktor takibinde olmak önemlidir. Herhangi bir ilaç kullanmadan önce mutlaka bir doktora danışılmalıdır.