Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti)
Adalet ve Kalkınma Partisi (kısaca AK Parti veya AKP), Türkiye'de faaliyet gösteren, muhafazakâr demokrat bir siyasi partidir. 14 Ağustos 2001 tarihinde Recep Tayyip Erdoğan ve arkadaşları tarafından kurulmuştur. Kuruluşundan kısa bir süre sonra, 2002 Türkiye genel seçimlerinde tek başına iktidara gelmiş ve o tarihten bu yana Türkiye'yi yönetmektedir.
Tarihçe
AK Parti'nin kuruluşu, Türk siyasetinde önemli bir dönüm noktası olarak kabul edilir. Parti, 28 Şubat sürecinin ardından, merkez sağda oluşan boşluğu doldurma iddiasıyla ortaya çıkmıştır. Recep Tayyip Erdoğan'ın İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı görevinden ayrılması ve siyasi yasaklı hale gelmesi, partinin kuruluş sürecinde önemli bir rol oynamıştır.
İdeoloji
AK Parti, siyasi yelpazede muhafazakâr demokrasi olarak tanımlanır. Parti, değerlerini ve politikalarını şekillendirirken, şu ilkeleri ön planda tutar:
- Muhafazakâr Demokrasi: Demokratik değerlere bağlılık, hukukun üstünlüğü, insan hakları ve özgürlükler.
- Piyasa Ekonomisi: Serbest piyasa ekonomisinin desteklenmesi, rekabet ortamının sağlanması.
- Sosyal Adalet: Gelir dağılımında adaletin sağlanması, yoksullukla mücadele.
- Avrupa Birliği Üyeliği: Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne tam üyeliğinin hedeflenmesi (son yıllarda bu söylemde değişiklikler gözlemlenmektedir).
- Milli ve Manevi Değerler: Türk milletinin milli ve manevi değerlerine sahip çıkılması.
Seçim Başarıları
AK Parti, kuruluşundan itibaren girdiği tüm genel seçimlerde birinci parti olmuştur:
- 2002 Türkiye genel seçimleri: %34.28 oy oranıyla tek başına iktidar.
- 2007 Türkiye genel seçimleri: %46.58 oy oranıyla iktidarı korudu.
- 2011 Türkiye genel seçimleri: %49.83 oy oranıyla iktidarı korudu.
- Haziran 2015 Türkiye genel seçimleri: %40.87 oy oranıyla tek başına iktidar çoğunluğunu kaybetti.
- Kasım 2015 Türkiye genel seçimleri: %49.50 oy oranıyla yeniden tek başına iktidar oldu.
- 2018 Türkiye genel seçimleri: Cumhur İttifakı ile birlikte Cumhurbaşkanlığı seçimini Recep Tayyip Erdoğan kazandı, AK Parti %42.56 oy aldı.
- 2023 Türkiye genel seçimleri: Cumhur İttifakı ile birlikte Cumhurbaşkanlığı seçimini Recep Tayyip Erdoğan kazandı, AK Parti %35.62 oy aldı.
Ayrıca, AK Parti yerel seçimlerde de önemli başarılar elde etmiştir. Ancak, özellikle 2019 yerel seçimlerinde büyükşehir belediyelerinin çoğunluğunu kaybetmiştir.
Yönetim Anlayışı ve Politikalar
AK Parti'nin iktidarda olduğu dönemde, Türkiye'de birçok alanda önemli değişiklikler yaşanmıştır. Bu değişiklikler arasında:
- Ekonomi: Enflasyonla mücadele, ekonomik büyüme, kamu borcunun azaltılması gibi hedefler ön planda tutulmuştur. Ancak, son yıllarda ekonomik zorluklar yaşanmaktadır.
- Sağlık: Sağlıkta dönüşüm programı ile sağlık hizmetlerinin yaygınlaştırılması ve kalitesinin artırılması hedeflenmiştir.
- Eğitim: Eğitim sisteminde değişiklikler yapılmış, okulların sayısı artırılmış, üniversitelerin sayısı artırılmıştır.
- Ulaşım: Otoyol, köprü, havalimanı gibi ulaşım projelerine ağırlık verilmiştir.
- Dış Politika: Türkiye'nin bölgesel ve küresel rolünün artırılması hedeflenmiştir. Ancak, bazı dönemlerde dış politikada gerilimler yaşanmıştır.
- Hukuk: Yargı bağımsızlığı ve hukukun üstünlüğü konularında eleştiriler bulunmaktadır. Özellikle 2016 Türkiye askerî darbe girişimi sonrası alınan önlemler ve yapılan yargılamalar tartışma yaratmıştır.
Eleştiriler
AK Parti'nin iktidarda olduğu dönem boyunca, çeşitli konularda eleştiriler yöneltilmiştir. Bu eleştiriler arasında:
- Demokrasi ve İfade Özgürlüğü: İfade özgürlüğünün kısıtlandığı, basın özgürlüğünün baskı altında olduğu iddiaları.
- Yargı Bağımsızlığı: Yargının siyasallaştığı, yargı bağımsızlığının zedelendiği eleştirileri.
- Ekonomi: Ekonomik politikaların yanlış olduğu, gelir dağılımındaki adaletsizliğin arttığı eleştirileri.
- Dış Politika: Dış politikada yanlış adımlar atıldığı, Türkiye'nin uluslararası alandaki itibarının zedelendiği eleştirileri.
- Laiklik: Laiklik ilkesinin zedelendiği, dinin siyasete karıştırıldığı iddiaları.
Önemli Kişiler
Sonuç
AK Parti, Türk siyasetinde önemli bir yere sahip olan ve uzun süredir iktidarda bulunan bir partidir. İdeolojisi, politikaları ve yönetim anlayışıyla Türkiye'nin gelişiminde önemli bir rol oynamıştır. Ancak, bazı konularda eleştirilere de maruz kalmıştır. AK Parti'nin gelecekteki performansı, Türkiye'nin siyasi ve ekonomik geleceği açısından büyük önem taşımaktadır.