Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB/ADHD)
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB/ADHD), dikkat eksikliği, hiperaktivite ve impulsivite belirtileriyle karakterize nörogelişimsel bir bozukluktur. Genellikle çocukluk çağında başlar ve yetişkinliğe kadar devam edebilir.
Temel Belirtiler:
- Dikkat Eksikliği: Dikkatini sürdürmede zorluk, kolayca dikkatin dağılması, unutkanlık, organize olmada zorluk, detaylara dikkat etmede zorluk.
- Hiperaktivite: Aşırı hareketlilik, yerinde duramama, sürekli kıpırdanma, sessizce oynamada zorluk.
- İmpulsivite: Düşünmeden hareket etme, sırasını beklemekte zorluk, başkalarının sözünü kesme, aceleci kararlar verme.
Alt Tipleri:
DEHB'nin farklı alt tipleri vardır:
- Kombine Tip: Hem dikkat eksikliği hem de hiperaktivite/impulsivite belirtilerini gösterir.
- Dikkat Eksikliğinin Baskın Olduğu Tip: Temelde dikkat eksikliği belirtileri gösterir, hiperaktivite ve impulsivite daha az belirgindir.
- Hiperaktivitenin/İmpulsivitenin Baskın Olduğu Tip: Temelde hiperaktivite ve impulsivite belirtileri gösterir, dikkat eksikliği daha az belirgindir.
Nedenleri:
DEHB'nin kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik faktörlerin, beyin yapısı ve fonksiyonlarındaki farklılıkların ve çevresel etkenlerin rol oynadığı düşünülmektedir.
Teşhis:
DEHB tanısı, bir uzman (çocuk psikiyatristi, psikolog, nörolog) tarafından klinik değerlendirme, aile görüşmeleri ve standardize edilmiş testler kullanılarak konulur.
Tedavi:
DEHB tedavisinde genellikle farmakolojik (ilaç) ve psikososyal yaklaşımların kombinasyonu kullanılır:
- İlaç Tedavisi: Uyarıcı ilaçlar (metilfenidat, amfetamin) ve uyarıcı olmayan ilaçlar (atomoksetin, guanfasin) kullanılabilir.
- Psikoterapi: Bilişsel davranışçı terapi (BDT), aile terapisi, davranış yönetimi teknikleri gibi yaklaşımlar kullanılabilir.
Önemli Not: DEHB, bireyin yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilen bir durumdur. Erken teşhis ve uygun tedavi ile belirtiler kontrol altına alınabilir ve bireyin potansiyelini gerçekleştirmesi desteklenebilir.