ağız ve boğaz kanserleri ne demek?

Ağız ve Boğaz Kanserleri

Ağız ve boğaz kanserleri, baş ve boyun kanserleri grubuna dahil olan, ağız boşluğu, farenks (yutak), larenks (gırtlak) ve burun boşluğu gibi bölgelerde gelişen kanserlerdir. Bu kanserler genellikle skuamöz hücreli karsinom tipindedir, yani bu bölgeleri kaplayan hücrelerden kaynaklanırlar. Erken teşhis, tedavi başarısını önemli ölçüde artırabilir.

Epidemiyoloji

Ağız ve boğaz kanserleri, dünya genelinde görülen kanser türlerindendir. Özellikle sigara ve alkol tüketimi yüksek olan bölgelerde daha sık rastlanır. Erkeklerde kadınlara oranla daha sık görülür. Yaş ilerledikçe görülme sıklığı artar, genellikle 50 yaş üstü bireylerde daha yaygındır.

Risk Faktörleri

Ağız ve boğaz kanserlerinin gelişiminde rol oynayan başlıca risk faktörleri şunlardır:

• Tütün Kullanımı: Sigara, puro, pipo ve tütün çiğneme gibi tütün ürünleri kullanımı, ağız ve boğaz kanserlerinin en önemli nedenlerinden biridir. Tütün ürünlerindeki kanserojen maddeler, hücrelerin DNA'sına zarar vererek kansere yol açabilir.
• Alkol Tüketimi: Aşırı alkol tüketimi, özellikle tütün kullanımı ile birlikte sinerjik bir etki göstererek kanser riskini önemli ölçüde artırır.
• HPV (İnsan Papilloma Virüsü) Enfeksiyonu: Özellikle HPV tip 16, orofarenks (ağız ve boğazın arka kısmı) kanserleri ile ilişkilidir. HPV enfeksiyonu, cinsel yolla bulaşabilir.
• Beslenme: Yetersiz ve dengesiz beslenme, özellikle yetersiz meyve ve sebze tüketimi, kanser riskini artırabilir.
• Genetik Faktörler: Ailede ağız veya boğaz kanseri öyküsü olan bireylerde risk daha yüksektir.
• Zayıf Bağışıklık Sistemi: Bağışıklık sisteminin zayıflaması, kanser riskini artırabilir. Örneğin, HIV enfeksiyonu veya immünsüpresan ilaç kullanımı gibi durumlar.
• Güneş Işığına Aşırı Maruz Kalma: Özellikle dudak kanseri riskini artırabilir.
• Önceden Geçirilmiş Kanser Tedavisi: Baş ve boyun bölgesine radyoterapi almış kişilerde, ikinci bir kanser gelişme riski artabilir.
• Ağız Hijyeni: Kötü ağız hijyeni, diş eti hastalıkları ve ağız enfeksiyonları, kanser riskini artırabilir.

Semptomlar

Ağız ve boğaz kanserlerinin belirtileri, kanserin yerine ve evresine göre değişiklik gösterebilir. En sık görülen belirtiler şunlardır:

• Ağızda veya boğazda geçmeyen yara veya ülser: İyileşmeyen ve uzun süre devam eden ağız içi veya boğazdaki yaralar.
• Ağızda veya boğazda ağrı: Özellikle yutkunma sırasında artan ağrı.
• Boyunda şişlik veya kitle: Boyunda ele gelen sertlik veya şişlikler.
• Yutma güçlüğü (disfaji): Yiyecekleri yutmada zorlanma veya takılma hissi.
• Ses kısıklığı veya seste değişiklik: Uzun süren ses kısıklığı veya seste anormal değişiklikler.
• Çiğneme güçlüğü: Çiğneme sırasında ağrı veya zorlanma.
• Dil hareketlerinde kısıtlılık: Dili hareket ettirmede güçlük.
• Dişlerde gevşeme veya ağrı: Dişlerde sallanma veya açıklanamayan ağrı.
• Kilo kaybı: Açıklanamayan kilo kaybı.
• Ağız kokusu: Geçmeyen kötü ağız kokusu.
• Kulak ağrısı: Özellikle yutkunma sırasında artan kulak ağrısı.
• Öksürük: Geçmeyen ve nedeni bilinmeyen öksürük.
• Kan tükürme: Öksürükle birlikte kan gelmesi.

Teşhis

Ağız ve boğaz kanserlerinin teşhisi, genellikle aşağıdaki adımları içerir:

• Fiziksel Muayene: Doktor, ağız, boğaz ve boyun bölgesini dikkatlice muayene eder.
• Endoskopi: Endoskop adı verilen ince, esnek bir tüp ile ağız, boğaz ve gırtlak bölgeleri incelenir.
• Biyopsi: Şüpheli görülen dokulardan örnek alınarak patolojik incelemeye gönderilir. Biyopsi, kanser tanısının kesinleştirilmesi için en önemli yöntemdir.
• Görüntüleme Yöntemleri:
  • BT (Bilgisayarlı Tomografi): Kanserli dokunun yaygınlığını ve çevre dokularla ilişkisini değerlendirmek için kullanılır.
  • MR (Manyetik Rezonans Görüntüleme): Yumuşak dokuları daha detaylı görüntülemek için kullanılır.
  • PET/BT (Pozitron Emisyon Tomografisi/Bilgisayarlı Tomografi): Kanser hücrelerinin aktivitesini ve yayılımını değerlendirmek için kullanılır.
  • Ultrason: Boyundaki lenf bezlerini incelemek için kullanılabilir.
• HPV Testi: Özellikle orofarenks kanserlerinde HPV varlığını belirlemek için yapılır.

Evreleme

Kanser tanısı konulduktan sonra, kanserin yaygınlığını belirlemek için evreleme yapılır. TNM evreleme sistemi kullanılır. Bu sistemde, tümörün boyutu (T), lenf bezlerine yayılımı (N) ve uzak organlara yayılımı (M) değerlendirilir. Evreleme, tedavi planının belirlenmesinde ve prognozu tahmin etmede önemlidir.

Tedavi

Ağız ve boğaz kanserlerinin tedavisi, kanserin evresine, yerine, hastanın genel sağlık durumuna ve tercihlerine göre belirlenir. Tedavi yöntemleri şunlardır:

• Cerrahi: Kanserli dokunun cerrahi olarak çıkarılmasıdır. Erken evre kanserlerde sıklıkla tercih edilir.
• Radyoterapi (Işın Tedavisi): Kanser hücrelerini yok etmek veya büyümelerini durdurmak için yüksek enerjili ışınlar kullanılır.
• Kemoterapi (İlaç Tedavisi): Kanser hücrelerini öldürmek veya büyümelerini yavaşlatmak için ilaçlar kullanılır. Genellikle ileri evre kanserlerde veya radyoterapi ile birlikte kullanılır.
• Hedefe Yönelik Tedavi: Kanser hücrelerindeki belirli moleküleri hedef alan ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar, kanser hücrelerinin büyümesini ve yayılmasını engellemeye yardımcı olur.
• İmmünoterapi: Bağışıklık sistemini güçlendirerek kanser hücrelerine karşı savaşmasını sağlar.
• Rehabilitasyon: Cerrahi, radyoterapi veya kemoterapi sonrası yutma, konuşma ve beslenme gibi fonksiyonları iyileştirmek için rehabilitasyon programları uygulanabilir.

Prognoz

Ağız ve boğaz kanserlerinin prognozu, kanserin evresine, yerine, tedaviye yanıtına ve hastanın genel sağlık durumuna bağlıdır. Erken evre kanserlerde tedavi başarısı daha yüksektir. Düzenli takip ve yaşam tarzı değişiklikleri (tütün ve alkol kullanımının bırakılması, sağlıklı beslenme) prognozu olumlu etkileyebilir.

Önleme

Ağız ve boğaz kanserlerinden korunmak için aşağıdaki önlemler alınabilir:

• Tütün ve Alkol Kullanımından Kaçınma: Sigara, puro, pipo ve tütün çiğneme gibi tütün ürünleri kullanmaktan ve aşırı alkol tüketiminden kaçınmak.
• HPV Aşısı: HPV aşısı, HPV ile ilişkili ağız ve boğaz kanserlerine karşı koruma sağlayabilir.
• Sağlıklı Beslenme: Meyve, sebze ve lifli gıdalar ağırlıklı beslenmek.
• Ağız Hijyenine Dikkat Etme: Düzenli diş fırçalama, diş ipi kullanma ve düzenli diş hekimi kontrolü.
• Güneşten Korunma: Dudakları güneşten koruyucu kremlerle korumak.
• Düzenli Kontroller: Özellikle risk faktörleri taşıyan kişilerin düzenli olarak doktor kontrolüne gitmesi.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Ağız ve boğaz kanseri teşhisi konulduktan sonra, yaşam tarzı değişiklikleri tedavi sürecini destekleyebilir ve yaşam kalitesini artırabilir. Bu değişiklikler şunları içerebilir:

• Sigara ve Alkolü Bırakma: Tedaviye yanıtı artırır ve yan etkileri azaltır.
• Beslenme: Sağlıklı ve dengeli beslenmek, bağışıklık sistemini güçlendirir ve iyileşmeyi hızlandırır.
• Egzersiz: Düzenli egzersiz, enerji seviyesini artırır, stresi azaltır ve genel sağlığı iyileştirir.
• Psikolojik Destek: Kanser teşhisi ve tedavisi psikolojik olarak zorlayıcı olabilir. Psikolojik destek almak, duygusal iyilik halini destekler.
• Ağız Bakımı: Ağız kuruluğunu önlemek ve ağız enfeksiyonlarını engellemek için özel ağız bakım ürünleri kullanmak.

Bu bilgiler genel bir rehber niteliğindedir. Herhangi bir sağlık sorununuzda mutlaka bir doktora danışmanız önemlidir.