yapay tatlandırıcılar ne demek?

Yapay Tatlandırıcılar

Yapay tatlandırıcılar, doğal olarak bulunmayan veya doğal kaynaklardan elde edilerek kimyasal olarak modifiye edilmiş, şekere kıyasla çok daha tatlı olan ve kalori içermeyen veya çok az kalori içeren maddelerdir. Genellikle şeker yerine kullanılırlar ve diyabet hastaları, kilo kontrolü yapmak isteyenler ve şeker tüketimini azaltmak isteyenler için bir alternatif sunarlar.

Tarihçe

Yapay tatlandırıcıların keşfi tesadüflere dayanır. 1879'da Sakarin, kimyager Constantin Fahlberg tarafından kömür katranı türevleri üzerinde çalışırken keşfedilmiştir. Daha sonra Aspartam 1965'te, Sukraloz ise 1976'da tesadüfen keşfedilmiştir.

Çeşitleri

Piyasada bulunan başlıca yapay tatlandırıcılar şunlardır:

  • Sakarin: İlk keşfedilen yapay tatlandırıcıdır. Şekere göre 300-500 kat daha tatlıdır. Isıya dayanıklıdır, ancak bazı kişilerde metalik bir tat bırakabilir.

  • Aspartam: İki amino asit olan Aspartik Asit ve Fenilalanin'den oluşur. Şekere göre 200 kat daha tatlıdır. Isıya dayanıklı değildir, bu nedenle pişirme işleminde kullanılması önerilmez. Fenilketonüri (PKU) hastaları aspartam tüketmemelidir.

  • Sukraloz: Şekerin (sakkaroz) kimyasal olarak modifiye edilmiş halidir. Şekere göre 600 kat daha tatlıdır. Isıya dayanıklıdır ve geniş bir pH aralığında stabildir.

  • Asesulfam Potasyum (Ace-K): Şekere göre 200 kat daha tatlıdır. Genellikle diğer tatlandırıcılarla birlikte kullanılır. Isıya dayanıklıdır.

  • Neotam: Aspartam'a benzer bir yapıya sahiptir, ancak daha stabildir ve Fenilalanin içermediği için PKU hastaları tarafından tüketilebilir. Şekere göre 7.000-13.000 kat daha tatlıdır.

  • Advantam: Aspartam'a benzer, fakat çok daha güçlü bir tatlandırıcıdır. Şekere göre yaklaşık 20.000 kat daha tatlıdır.

Kullanım Alanları

Yapay tatlandırıcılar geniş bir yelpazede kullanılır:

  • Yiyecek ve İçecekler: Diyet içecekleri, şekerlemeler, tatlılar, fırın ürünleri, hazır çorbalar, soslar, salata sosları vb.
  • İlaçlar: Şurup ve tabletlerde tatlandırma amacıyla kullanılır.
  • Diş Macunları ve Ağız Gargaraları: Tatlandırma amacıyla kullanılır.

Sağlık Üzerindeki Etkileri

Yapay tatlandırıcıların sağlık üzerindeki etkileri uzun yıllardır tartışma konusudur.

  • Kilo Kontrolü: Kalori alımını azaltarak kilo kontrolüne yardımcı olabilirler. Ancak bazı araştırmalar, yapay tatlandırıcıların iştahı artırabileceğini ve dolaylı olarak kilo alımına yol açabileceğini göstermektedir.

  • Diyabet: Şekerin kan şekeri üzerindeki etkisini ortadan kaldırarak diyabet hastaları için kan şekeri kontrolüne yardımcı olabilirler.

  • Diş Sağlığı: Şekerin diş çürüklerine neden olmasının aksine, yapay tatlandırıcılar diş çürüklerine neden olmazlar.

  • Kanser: Bazı erken dönem araştırmalar sakarin ve siklamatın hayvanlarda kansere neden olabileceğini göstermiş olsa da, sonraki araştırmalar bu bulguları desteklememiştir. Şu anda, onaylanmış yapay tatlandırıcıların insanlarda kansere neden olduğuna dair güçlü bir kanıt bulunmamaktadır. Ancak konu hakkındaki araştırmalar devam etmektedir.

  • Bağırsak Mikrobiyotası: Bazı araştırmalar, yapay tatlandırıcıların Bağırsak Mikrobiyotası üzerinde olumsuz etkileri olabileceğini göstermektedir. Ancak bu konuda daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Güvenlik Değerlendirmesi

Yapay tatlandırıcılar, piyasaya sürülmeden önce çeşitli kuruluşlar (örneğin, Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA)) tarafından kapsamlı güvenlik değerlendirmelerine tabi tutulurlar. Bu değerlendirmelerde, tatlandırıcının toksisitesi, kanserojen potansiyeli ve diğer sağlık etkileri incelenir. Her tatlandırıcı için kabul edilebilir günlük alım (ADI) değeri belirlenir.

Tartışmalar

Yapay tatlandırıcıların kullanımı ve sağlık etkileri hala tartışma konusudur. Bazı uzmanlar, yapay tatlandırıcıların şekerden daha iyi bir alternatif olduğunu savunurken, diğerleri uzun vadeli etkilerinin tam olarak bilinmediğini ve aşırı tüketimden kaçınılması gerektiğini belirtmektedir. Bu nedenle, yapay tatlandırıcıların tüketimi konusunda bilinçli olmak ve dengeli bir beslenme düzeni içerisinde yer vermek önemlidir. Özellikle kronik rahatsızlığı olanlar veya hamileler, doktorlarına danışarak yapay tatlandırıcı kullanımı konusunda bilgi almalıdırlar.

Kendi sorunu sor