mecaz-ı mürsel ne demek?

Mecaz-ı Mürsel (Ad Aktarması)

Mecaz-ı Mürsel, bir sözün benzetme amacı gütmeden, bir ilgi veya ilişki yoluyla başka bir söz yerine kullanılmasıdır. Yani, bir sözcük asıl anlamı dışında, ilgili olduğu bir kavramı ifade etmek için kullanılır. Bu ilgi, benzerlik ilişkisi dışında bir nedene dayanır.

Mecaz-ı Mürsel Çeşitleri ve Örnekleri:

• Parça-Bütün İlişkisi: Bütünün yerine parçanın kullanılması veya parçanın yerine bütünün kullanılmasıdır.

  • Örnek: "Bu akşam Türk Edebiyatı'nı okuyacağım." (Burada "Türk Edebiyatı" eserleri kastedilmektedir.)
  • Detaylı Bilgi: Parça-Bütün İlişkisi

• İç-Dış İlişkisi: İçinde olan şeyin yerine, içinde bulunduğu kabın veya yerin kullanılmasıdır.

  • Örnek: "Bir bardak çay içer misin?" (Burada "bardaktaki çay" kastedilmektedir.)
  • Detaylı Bilgi: İç-Dış İlişkisi

• Neden-Sonuç İlişkisi: Nedenin yerine sonucun veya sonucun yerine nedenin kullanılmasıdır.

  • Örnek: "Yağmur yüzünden trafik felç oldu." (Burada "yağmurun yol açtığı sel" kastedilmektedir.)
  • Detaylı Bilgi: Neden-Sonuç İlişkisi

• Yer-İnsan İlişkisi: Bir yerin adı, o yerde yaşayan insanları ifade etmek için kullanılabilir.

  • Örnek: "Ankara, bu karara tepkili." (Burada "Ankara'daki yetkililer" kastedilmektedir.)
  • Detaylı Bilgi: Yer-İnsan İlişkisi

• Yapıt-Yazar İlişkisi: Bir sanatçının eserinin, sanatçının kendisi yerine kullanılmasıdır.

  • Örnek: "Bu akşam Orhan Pamuk okuyacağım." (Burada "Orhan Pamuk'un bir eserini" kastedilmektedir.)
  • Detaylı Bilgi: Yapıt-Yazar İlişkisi

• Araç-Amaç İlişkisi: Aracın, amacını ifade etmek için kullanılmasıdır.

  • Örnek: "Kalemim sayesinde bu mevkiye geldim." (Burada "yazarlık" kastedilmektedir.)
  • Detaylı Bilgi: Araç-Amaç İlişkisi

Mecaz-ı Mürselin Özellikleri:

• Benzetme amacı yoktur.
• İki sözcük arasında mantıksal bir ilgi veya ilişki bulunur.
• Anlam daralması veya genişlemesi söz konusu olabilir.

Önemli Not: Mecaz-ı Mürsel, Teşbih (Benzetme) ile karıştırılmamalıdır. Teşbih'te benzetme amacı güdülürken, Mecaz-ı Mürsel'de ilgi veya ilişki esastır.