Mayoz

Mayoz, eşeyli üreyen canlılarda görülen, kromozom sayısını yarıya indiren ve genetik çeşitliliği artıran özel bir hücre bölünmesi türüdür. Temel amacı, gamet (üreme hücresi) adı verilen hücreleri oluşturmaktır.

Aşamaları:

Mayoz, Mayoz I ve Mayoz II olmak üzere iki ana evrede gerçekleşir. Her iki evre de Profaz, Metafaz, Anafaz ve Telofaz alt evrelerine ayrılır.

• Mayoz I:

  • Profaz I: Kromatin iplikleri yoğunlaşarak kromozomları oluşturur. Homolog kromozomlar yan yana gelerek sinapsis yapar ve krossing over (parça değişimi) gerçekleşebilir.
    • Krossing Over
  • Metafaz I: Homolog kromozom çiftleri hücrenin ortasında (ekvator düzleminde) dizilir.
  • Anafaz I: Homolog kromozomlar birbirinden ayrılarak hücrenin zıt kutuplarına doğru çekilir. Kardeş kromatitler ayrılmaz.
  • Telofaz I: Kromozomlar kutuplara ulaşır, çekirdek zarı yeniden oluşur ve sitokinez (sitoplazma bölünmesi) gerçekleşir. Sonuçta, her biri haploit (n) kromozom sayısına sahip iki hücre oluşur.

• Mayoz II: Mitoza benzer bir süreçtir.

  • Profaz II: Kromozomlar yeniden yoğunlaşır.
  • Metafaz II: Kardeş kromatitler hücrenin ortasında dizilir.
  • Anafaz II: Kardeş kromatitler birbirinden ayrılarak hücrenin zıt kutuplarına doğru çekilir.
  • Telofaz II: Kromatitler (artık kromozom olarak adlandırılır) kutuplara ulaşır, çekirdek zarı yeniden oluşur ve sitokinez gerçekleşir. Sonuçta, her biri haploit (n) kromozom sayısına sahip dört hücre oluşur.

Önemi:

• Kromozom Sayısının Sabit Kalması: Mayoz, her nesilde kromozom sayısının aynı kalmasını sağlar. Döllenme sırasında iki gametin birleşmesiyle oluşan zigot, anne ve babadan gelen kromozomların toplamına sahiptir (diploit, 2n).
• Genetik Çeşitlilik: Mayoz, genetik çeşitliliği artıran iki önemli mekanizmaya sahiptir:
  • Krossing Over: Homolog kromozomlar arasında parça değişimi, genetik materyalin yeniden kombinasyonuna yol açar.
  • Rastgele Ayrılma (Bağımsız Çeşitlenme): Homolog kromozomların ve kardeş kromatitlerin ayrılması rastgeledir, bu da farklı gen kombinasyonlarına sahip gametlerin oluşmasını sağlar.

Sonuç:

Mayoz, eşeyli üreme için temel bir süreçtir. Kromozom sayısını yarıya indirerek ve genetik çeşitliliği artırarak, türlerin evrimine ve adaptasyonuna katkıda bulunur.

• Homolog Kromozom
• Kardeş Kromatit
• Haploit
• Diploit
• Gamet
• Zigot