manto ne demek?

Saadat Hasan Manto: Hayatı, Eserleri ve Edebi Kişiliği

Saadat Hasan Manto (Urduca: سعادت حسن منٹو‎, Hintçe: सआदत हसन मंटो) (d. 11 Mayıs 1912, Samrala, Ludhiana, Britanya Hindistanı – ö. 18 Ocak 1955, Lahor, Pakistan), 20. yüzyılın en önemli Urduca kısa öykü yazarlarından biridir. Eserleri, Hindistan'ın bölünmesi ve bu bölünmenin bireyler üzerindeki travmatik etkileri üzerine yoğunlaşmıştır. Manto, cesur ve sansürsüz dili, toplumun görmezden geldiği konuları ele alması ve güçlü karakter yaratımlarıyla tanınır.

Hayatı

İlk Yılları ve Eğitimi:

Saadat Hasan Manto, 11 Mayıs 1912'de Britanya Hindistanı'nın Ludhiana'nın Samrala kasabasında, Keşmirli bir Müslüman ailede doğdu. Hukukçu bir babanın oğluydu. Eğitim hayatında başarılı bir öğrenci olmamasına rağmen, edebiyata olan ilgisi erken yaşlarda belirginleşti.

Edebi Kariyerinin Başlangıcı:

Manto, edebi kariyerine Rus ve Fransız yazarlardan yaptığı çevirilerle başladı. Victor Hugo, Anton Çehov ve Oscar Wilde gibi yazarlardan yaptığı çeviriler, edebi bakış açısının gelişmesinde önemli rol oynadı. İlk özgün öykülerini 1930'lu yılların başında yazmaya başladı.

Bombay Dönemi:

1936 yılında Bombay'a taşınan Manto, burada film endüstrisinde senarist olarak çalışmaya başladı. Bu dönemde yazıları daha da keskinleşti ve toplumun alt kesimlerini, fuhuşu, yoksulluğu ve ahlaki çöküntüyü konu alan öyküler yazmaya başladı.

Hindistan'ın Bölünmesi ve Pakistan'a Göç:

1947 yılında Hindistan'ın bölünmesi, Manto'nun hayatında ve eserlerinde bir dönüm noktası oldu. Bu olay, onu derinden etkiledi ve eserlerinde bölünmenin acımasız sonuçlarını, şiddeti ve insanlığın kayboluşunu işlemeye başladı. Bölünme sırasında Pakistan'a göç etmek zorunda kaldı.

Lahor'daki Son Yılları:

Lahor'da hayatının son yıllarını geçiren Manto, alkolizmle mücadele etti. Geçim sıkıntısı çekti ve yazdığı öyküler nedeniyle birçok kez müstehcenlikle suçlandı. 18 Ocak 1955'te alkol zehirlenmesi sonucu hayatını kaybetti.

Eserleri

Manto'nun eserleri, Urduca edebiyatının en önemli örnekleri arasında kabul edilir. Kısa öyküler, oyunlar, denemeler ve radyo oyunları yazmıştır.

Başlıca Eserleri:

• Öyküleri:

  • Toba Tek Singh (ٹوبہ ٹیک سنگھ): Bölünmenin absürtlüğünü ve insanlığın kayboluşunu anlatan en ünlü öykülerinden biridir.
  • Bu (بو): Toplumun ahlaki yargılarını sorgulayan, tartışmalı bir öyküdür.
  • Khol Do (کھول دو): Bölünme sırasında yaşanan tecavüz ve şiddeti konu alan sarsıcı bir öyküdür.
  • Thanda Gosht (ٹھنڈا گوشت): Nekrofili gibi tabu konuları ele alan, büyük tepki çeken bir öyküsüdür.
  • Kali Shalwar (کالی شلوار): Bir fahişenin hayatını ve toplumdaki yerini anlatan bir öyküdür.
  • Hatak (ہتک): Toplumun ahlaksızlığı üzerine yazılan bir öyküdür.
  • Mummy (ممی): Annelik kavramı üzerine yazılan bir öyküdür.

• Oyunları:

  • Aao (آؤ)
  • Ismat Chughtai Ke Naam (عصمت چغتائی کے نام)

• Denemeleri:

  • Stars from Another Sky

Edebi Kişiliği

Manto, Urduca edebiyatının en cesur ve en tartışmalı yazarlarından biridir. Eserlerinde toplumun görmezden geldiği konuları, açık ve dürüst bir şekilde ele almıştır.

Önemli Özellikleri:

• Cesur ve Sansürsüz Dil: Manto, eserlerinde argo ve küfürlü ifadeler kullanmaktan çekinmemiştir. Bu, onun gerçekçi ve etkileyici bir anlatım yakalamasını sağlamıştır.
• Toplumsal Eleştiri: Manto, eserlerinde toplumun ahlaki değerlerini, dini dogmaları ve siyasi yozlaşmayı eleştirmiştir.
• Bölünmenin Etkileri: Hindistan'ın bölünmesi, Manto'nun eserlerinde önemli bir yer tutar. Bölünmenin bireyler üzerindeki travmatik etkilerini, şiddeti ve insanlığın kayboluşunu işlemiştir.
• Güçlü Karakter Yaratımları: Manto, eserlerinde unutulmaz karakterler yaratmıştır. Fahişeler, yoksullar, suçlular ve toplumun dışladığı diğer insanlar, onun öykülerinde derinlikli ve insancıl bir şekilde tasvir edilmiştir.

Mirası

Saadat Hasan Manto, ölümünden sonra Urduca edebiyatının en önemli yazarlarından biri olarak kabul edilmiştir. Eserleri, birçok dile çevrilmiş ve dünya çapında okunmaktadır. Manto'nun cesareti, dürüstlüğü ve toplumsal eleştirisi, günümüzde de birçok yazar ve sanatçıya ilham vermektedir. Hindistan'ın Bölünmesi'nin acılarını en iyi anlatan yazarlardan biri olarak tarihe geçmiştir.

Hakkında Yapılan Çalışmalar

Manto'nun hayatı ve eserleri hakkında birçok kitap, makale ve belgesel yapılmıştır. 2018 yılında Nandita Das tarafından yönetilen "Manto" adlı bir film, yazarın hayatını ve edebi kişiliğini konu almaktadır.

Bu filmde, Nawazuddin Siddiqui, Manto'yu canlandırmıştır.

Ayrıca Bakınız

• Urdu Edebiyatı
• Hindistan Tarihi
• Pakistan Tarihi