Mısır Seferi (1516-1517)
Mısır Seferi, 1516-1517 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu ile Memlük Sultanlığı arasında gerçekleşen ve Osmanlı'nın zaferiyle sonuçlanan bir dizi askeri harekâttır. Bu sefer, Osmanlı Devleti'nin Ortadoğu'daki hakimiyetini pekiştirmiş ve İslam dünyasında önemli bir güç haline gelmesini sağlamıştır.
Arka Plan
- yüzyılın başlarında, Memlük Sultanlığı, Mısır, Suriye, Filistin ve Hicaz bölgelerini kontrol ediyordu. Ancak, iç çekişmeler, ekonomik sıkıntılar ve Portekizlilerin Hint Okyanusu'ndaki deniz ticaretini tehdit etmesi gibi faktörler nedeniyle zayıflamaktaydı. Öte yandan, Osmanlı İmparatorluğu, Yavuz Sultan Selim'in liderliğinde yükselişe geçmiş ve doğuya doğru genişleme politikası izlemekteydi.
İki devlet arasındaki gerginlik, özellikle Dulkadiroğulları Beyliği meselesi yüzünden artmıştı. Yavuz Sultan Selim, Dulkadiroğulları'nı Osmanlı topraklarına katmak istemiş, bu durum Memlüklerin tepkisine yol açmıştı. Ayrıca, Memlüklerin Safevi Devleti'ne destek vermesi ve Osmanlı'nın bu devlete karşı yürüttüğü mücadelede tarafsız kalmaları da ilişkileri daha da germiştir.
Seferin Nedenleri
Mısır Seferi'nin başlıca nedenleri şunlardır:
- Stratejik ve Ekonomik Nedenler: Mısır, zengin tarım arazileri, ticaret yolları üzerindeki konumu ve kutsal şehirler Mekke ve Medine'yi barındırması nedeniyle büyük bir stratejik ve ekonomik öneme sahipti. Osmanlılar, bu bölgeyi ele geçirerek imparatorluklarının gücünü ve refahını artırmak istiyorlardı.
- Dini Nedenler: Yavuz Sultan Selim, İslam dünyasının liderliğini ele geçirmek ve Mekke ile Medine'nin koruyuculuğunu üstlenmek istiyordu.
- Siyasi Nedenler: Memlük Sultanlığı'nın Osmanlı'nın yükselişine karşı bir engel olarak görülmesi ve Safevilere destek vermesi, Osmanlı'yı harekete geçiren siyasi faktörlerdendi.
- Güvenlik Nedenleri: Memlük Sultanlığı'nın Osmanlı sınırlarına yakınlığı ve zaman zaman Osmanlı topraklarına yönelik saldırıları, Osmanlı için bir güvenlik tehdidi oluşturuyordu.
Seferin Aşamaları
- Mercidabık Savaşı (24 Ağustos 1516): Yavuz Sultan Selim komutasındaki Osmanlı ordusu, Mercidabık'ta Kansu Gavri komutasındaki Memlük ordusunu ağır bir yenilgiye uğrattı. Bu savaş, Suriye'nin Osmanlı kontrolüne geçmesini sağladı.
- Suriye'nin Fethi: Mercidabık Zaferi'nin ardından Osmanlı ordusu, Halep, Şam ve Kudüs gibi önemli Suriye şehirlerini kolayca ele geçirdi.
- Gazze Savaşı (Aralık 1516): Osmanlı ordusu, Gazze yakınlarında Memlük kuvvetlerini bir kez daha mağlup etti. Bu zafer, Mısır yolunu Osmanlılara açtı.
- Ridaniye Savaşı (22 Ocak 1517): Yavuz Sultan Selim komutasındaki Osmanlı ordusu, Kahire yakınlarındaki Ridaniye'de Tomanbay komutasındaki Memlük ordusunu son kez yendi.
- Mısır'ın Fethi: Ridaniye Zaferi'nin ardından Osmanlı ordusu, Kahire'ye girdi ve Mısır'ı ele geçirdi. Tomanbay yakalanarak idam edildi ve Memlük Sultanlığı sona erdi.
Seferin Sonuçları
- Osmanlı İmparatorluğu'nun Güçlenmesi: Mısır'ın fethi, Osmanlı İmparatorluğu'nun ekonomik, siyasi ve askeri gücünü önemli ölçüde artırdı. Osmanlı, Ortadoğu'nun en güçlü devleti haline geldi.
- İslam Dünyası Liderliğinin Osmanlı'ya Geçmesi: Yavuz Sultan Selim, Mekke ve Medine'nin koruyuculuğunu üstlenerek İslam dünyasının lideri konumuna yükseldi. Halifelik Osmanlı Devleti'ne geçti.
- Ticaret Yollarının Kontrolü: Osmanlılar, Mısır'ı ele geçirerek Doğu-Batı ticaret yollarının kontrolünü büyük ölçüde sağladılar. Bu durum, Osmanlı ekonomisine önemli katkılar sağladı.
- Memlük Kültürünün Etkisi: Osmanlılar, Mısır'da Memlük kültürünün izlerini sürdürdüler ve bazı Memlük yöneticilerini kendi hizmetlerine aldılar.
- Osmanlı Yönetiminde Mısır: Mısır, Osmanlı İmparatorluğu'nun bir eyaleti haline geldi ve bir vali tarafından yönetilmeye başlandı. Ancak, Memlükler zaman zaman Osmanlı yönetimine karşı ayaklanmalar çıkardılar.
Seferin Önemi
Mısır Seferi, Osmanlı tarihinin en önemli olaylarından biridir. Bu sefer, Osmanlı İmparatorluğu'nun dünya siyasetindeki yerini sağlamlaştırmış, İslam dünyasında önemli bir güç haline gelmesini sağlamış ve Osmanlı'ya büyük bir ekonomik kaynak sağlamıştır. Ayrıca, bu sefer, Osmanlı'nın kültürel ve dini açıdan da zenginleşmesine katkıda bulunmuştur.