Laçın Koridoru
Laçın Koridoru, Dağlık Karabağ'ı Ermenistan'a bağlayan stratejik öneme sahip bir dağlık geçittir. Azerbaycan toprakları içerisindeki Laçın Rayonu üzerinden geçen bu koridor, Birinci Karabağ Savaşı'ndan (1988-1994) 2023'e kadar Ermenistan tarafından fiilen kontrol edilmiştir. 2020 Dağlık Karabağ Savaşı'nın ardından imzalanan ateşkes anlaşmasıyla Rus barış gücü askerlerinin kontrolüne geçmiş, ancak Azerbaycan'ın bölgedeki egemenliği tanınmıştır. 19 Eylül 2023'te Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri'nin bölgede başlattığı operasyon sonucunda Azerbaycan koridorun tamamının kontrolünü sağlamıştır.
Tarihçe
- Kökenleri: Laçın Koridoru, Sovyetler Birliği döneminde, Dağlık Karabağ Özerk Oblastı (DKÖO) ile Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti arasındaki tek doğrudan kara bağlantısıydı. Koridorun coğrafi konumu, DKÖO'daki Ermeni nüfusu için hayati bir öneme sahipti.
- Birinci Karabağ Savaşı: 1992'de Laçın'ın Ermeni güçleri tarafından ele geçirilmesi, Dağlık Karabağ'ın Ermenistan ile fiziksel olarak birleşmesini sağladı. Bu olay, Birinci Karabağ Savaşı'nda önemli bir dönüm noktası olmuştur. Laçın'ın işgali, Azerbaycanlı sivillerin bölgeden sürülmesine ve büyük bir insani krize yol açmıştır.
- Ateşkes Anlaşması (1994-2020): 1994'te imzalanan ateşkes anlaşmasıyla Laçın Koridoru, fiilen Dağlık Karabağ Cumhuriyeti kontrolünde kalmıştır. Bu dönemde, koridor üzerinden Ermenistan'dan Dağlık Karabağ'a ulaşım sağlanmış ve bölgedeki Ermeni nüfusunun yaşamı için kritik bir rol oynamıştır.
- 2020 Dağlık Karabağ Savaşı: 2020'deki savaşın ardından imzalanan ateşkes anlaşmasıyla Laçın Koridoru'nun kontrolü, Rus barış gücü askerlerine devredilmiştir. Anlaşmaya göre, koridor Azerbaycan'ın egemenliği altında kalacak, ancak Ermenistan ile Dağlık Karabağ arasında serbest geçiş sağlanacaktı.
- 2023 Krizi ve Azerbaycan Kontrolü: 2023 yılı boyunca Azerbaycan, Laçın Koridoru üzerinde kontrolü sıkılaştırmış, koridordan yasa dışı askeri ve ticari faaliyetlerin yapıldığına dair iddialarda bulunmuştur. Eylül 2023'te Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri'nin başlattığı askeri operasyonla Laçın Koridoru tamamen Azerbaycan'ın kontrolüne geçmiştir.
Coğrafi Özellikler
Laçın Koridoru, dağlık ve engebeli bir araziye sahiptir. Koridor, Hakarçay Nehri vadisi boyunca uzanır ve yüksek dağlar ve derin vadilerle çevrilidir. İklimi karasal olup, kışları soğuk ve kar yağışlı, yazları ise ılıman ve kuraktır.
Stratejik Önemi
Laçın Koridoru'nun stratejik önemi, hem askeri hem de ekonomik açılardan büyüktür:
- Askeri Önemi: Koridor, Dağlık Karabağ ile Ermenistan arasındaki tek kara bağlantısı olması nedeniyle, bölgedeki askeri lojistik ve ikmal açısından kritik bir öneme sahipti.
- Ekonomik Önemi: Koridor, Ermenistan ve Dağlık Karabağ arasında ticaretin ve ekonomik faaliyetlerin sürdürülmesi için önemli bir geçiş noktasıydı.
Uluslararası Hukuki Statü
Laçın Koridoru, uluslararası hukuk açısından Azerbaycan'ın egemenliği altındaki topraklarda bulunmaktadır. Ancak, 1992'den 2023'e kadar Ermeni güçlerinin kontrolünde kalmış ve bu durum uluslararası toplum tarafından tartışmalara neden olmuştur. 2020 ateşkes anlaşmasıyla, Azerbaycan'ın egemenliği yeniden teyit edilmiş, ancak koridorun kullanımı ve güvenliği konusunda farklı yorumlar ortaya çıkmıştır.
Güncel Durum
Eylül 2023 itibarıyla Laçın Koridoru, Azerbaycan'ın tam kontrolü altındadır. Azerbaycan hükümeti, koridorda güvenliği sağlama ve bölgede yasal düzeni tesis etme çabalarını sürdürmektedir. Koridorun gelecekteki kullanımı ve yönetimi, Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki ilişkilerin gelişimine bağlı olacaktır. Azerbaycan, koridoru uluslararası standartlara uygun olarak kullanıma açmayı ve bölgede yaşayanların güvenliğini sağlamayı hedeflemektedir.
Tartışmalar ve İddialar
Laçın Koridoru, yıllar boyunca çeşitli tartışmalara ve iddialara konu olmuştur:
- Ermenistan'ın İddiaları: Ermenistan, koridorun Dağlık Karabağ'daki Ermeni nüfusunun güvenliği ve insani ihtiyaçlarının karşılanması için hayati bir öneme sahip olduğunu savunmuştur. Koridorun kapatılması veya kısıtlanması, Ermenistan tarafından insani bir kriz olarak değerlendirilmiştir.
- Azerbaycan'ın İddiaları: Azerbaycan, Ermenistan'ın koridoru yasa dışı askeri ve ticari amaçlarla kullandığını, koridor üzerinden mayın ve silah sevkiyatı yapıldığını iddia etmiştir. Azerbaycan, koridor üzerinde kontrolü sıkılaştırarak bu tür faaliyetleri engellemeyi amaçlamıştır.
Ayrıca Bakınız