kıta sahanlığı ne demek?

Kıta Sahanlığı

Kıta sahanlığı, bir devletin deniz alanlarının uluslararası hukuk tarafından belirlenen bir bölümüdür. Coğrafi olarak, bir kıtanın su altındaki uzantısıdır ve genellikle sığ denizlerle kaplıdır. Hukuki olarak ise kıyı devletine belirli haklar tanıyan bir deniz alanıdır.

Tanımı ve Önemi:

• Coğrafi Tanım: Kıyı devletinin topraklarının su altındaki doğal uzantısıdır.
• Hukuki Tanım: Kıyı devletine, deniz yatağı ve toprak altı kaynaklarını arama, işletme, koruma ve yönetme hakkı veren deniz alanıdır. Bu haklar, devletin karasularının ötesinde de geçerli olabilir.

Kıta Sahanlığının Belirlenmesi:

Kıta sahanlığının sınırları belirlenirken çeşitli faktörler göz önünde bulundurulur:

• Derinlik Kriteri: Genellikle, kıyıdan itibaren 200 deniz miline kadar olan alan kıta sahanlığı olarak kabul edilir. Ancak, bazı durumlarda bu sınır daha da genişletilebilir.
• Jeolojik ve Jeomorfolojik Kriterler: Kıta yamacının bitiş noktası ve kıta yükselişi gibi jeolojik özellikler de sınırların belirlenmesinde rol oynar.

Kıyı Devletinin Hakları:

Kıta sahanlığı üzerinde kıyı devletinin münhasır hakları şunlardır:

• Kaynakları Arama ve İşletme Hakkı: Petrol, doğal gaz, madenler ve diğer doğal kaynakların araştırılması ve çıkarılması.
• Yapı İnşa Etme Hakkı: Suni adalar, platformlar ve diğer tesislerin inşası ve işletilmesi.
• Bilimsel Araştırma Yapma Hakkı: Deniz araştırmaları ve bilimsel çalışmalar yapma.
• Çevreyi Koruma Hakkı: Deniz çevresinin kirlenmesini önleme ve doğal kaynakları koruma.

Uluslararası Hukuk:

Kıta sahanlığı kavramı, özellikle 1982 Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi (BMDHS) ile düzenlenmiştir. Bu sözleşme, kıta sahanlığının sınırlarının belirlenmesi, kıyı devletlerinin hakları ve diğer devletlerin bu alandaki yükümlülükleri hakkında detaylı hükümler içermektedir.

Önemli Notlar:

• Kıta sahanlığı hakları, kıyı devletinin deniz yüzeyinde veya üzerindeki hava sahasında herhangi bir egemenlik hakkı sağlamaz.
• Diğer devletlerin seyrüsefer serbestisi ve balıkçılık hakları belirli ölçüde devam edebilir.

İlgili Kavramlar:

• Karasuları
• Münhasır Ekonomik Bölge (MEB)