ısıl işlem ne demek?

Isıl İşlem

Isıl işlem, metallerin ve diğer malzemelerin mekanik özelliklerini (sertlik, mukavemet, süneklik vb.) değiştirmek amacıyla uygulanan kontrollü ısıtma ve soğutma işlemleridir. Bu işlemler, malzemenin mikroyapısını değiştirerek istenilen özellikleri elde etmeyi hedefler. Isıl işlem, malzemenin kimyasal bileşimini değiştirmez, sadece fiziksel özelliklerini etkiler.

Isıl İşlem Çeşitleri:

• Tavlama: Malzemeyi belirli bir sıcaklığa kadar ısıtıp, bu sıcaklıkta belirli bir süre beklettikten sonra yavaşça soğutma işlemidir. Amaç, malzemenin iç gerilimlerini gidermek, sünekliğini artırmak ve işlenebilirliğini kolaylaştırmaktır.
• Normalizasyon: Tavlamaya benzer ancak soğutma işlemi havada yapılır. Amaç, malzemenin tane yapısını homojenleştirmek ve mekanik özelliklerini iyileştirmektir.
• Sertleştirme: Malzemeyi belirli bir sıcaklığa kadar ısıtıp, hızlı bir şekilde soğutma işlemidir (su, yağ veya hava ile). Amaç, malzemenin sertliğini artırmaktır. Genellikle karbonlu çeliklere uygulanır.
• Temperleme (Gevretme): Sertleştirme işleminden sonra, malzemenin belirli bir sıcaklığa kadar ısıtılıp, belirli bir süre bekletildikten sonra soğutulmasıdır. Amaç, sertleştirme sonrası oluşan kırılganlığı azaltmak ve tokluğu artırmaktır.
• Yüzey Sertleştirme: Sadece malzemenin yüzeyinin sertleştirildiği işlemlerdir. Sementasyon, nitrürleme ve indüksiyonla%20sertleştirme gibi yöntemler kullanılır.
• Çözeltiye Alma: Özellikle paslanmaz çelikler gibi bazı alaşımlara uygulanan, malzemenin belirli bir sıcaklıkta tutularak içerdiği bazı fazların çözülmesini sağlayan bir ısıl işlemdir.
• Yaşlandırma: Çözeltiye alma işleminden sonra uygulanan, malzemenin sertliğini artırmak için uygulanan bir işlemdir.

Isıl İşlemin Amaçları:

• Malzemenin sertliğini ve mukavemetini artırmak.
• Malzemenin sünekliğini ve tokluğunu artırmak.
• Malzemenin işlenebilirliğini kolaylaştırmak.
• Malzemenin iç gerilimlerini gidermek.
• Malzemenin tane yapısını homojenleştirmek.
• Malzemenin korozyon direncini artırmak.

Uygulama Alanları:

Isıl işlem, otomotiv, havacılık, makine imalatı, savunma sanayi gibi birçok sektörde yaygın olarak kullanılmaktadır. Örneğin, dişliler, miller, rulmanlar, yaylar, kesici takımlar gibi parçaların üretiminde sıklıkla kullanılır.