divan edebiyatı nazım biçimleri ne demek?

Divan edebiyatı nazım biçimleri, aruz ölçüsüyle yazılan, belirli kurallara ve kalıplara sahip şiirlerdir. Temelde beyit ve dörtlük esasına dayanır. İşte bazı önemli divan edebiyatı nazım biçimleri:

• Gazel: Aşk, şarap, güzellik gibi konuları işleyen, ilk beyti kendi içinde kafiyeli (aa) olan ve sonraki beyitlerin ikinci mısraları ilk beyitle aynı kafiyede (ba, ca, da...) olan nazım biçimidir. Genellikle 5-15 beyit arasında değişir. En güzel beytine beytül gazel veya şah beyit denir. Son beytinde şairin mahlası bulunur.
• Kaside: Bir kişiyi (genellikle devlet büyüğü) övmek amacıyla yazılan, gazele benzeyen fakat daha uzun olan (33-99 beyit) nazım biçimidir. Kendi içinde bölümlere ayrılır: Nesib (Teşbib), Girizgah, Methiye, Fahriye, Tegazzül, Dua.
• Mesnevi: Her beyti kendi içinde kafiyeli (aa, bb, cc, dd...) ve uzun konuların anlatılmasına uygun olan nazım biçimidir. Aşk hikayeleri, destanlar, öğretici konular mesnevi ile yazılmıştır. Beyit sayısı sınırlı değildir.
• Kıta: En az iki beyitten oluşan, gazele benzeyen fakat ilk beyti kendi içinde kafiyeli olmayan (ab, cb, db...) nazım biçimidir. Genellikle felsefi düşünceler, öğütler ve hicivler için kullanılır.
• Müstezat: Gazelin özel bir şeklidir. Her mısraın yanına kısa bir mısra daha eklenerek oluşturulur. Eklenen kısa mısralara ziyade denir.
• Rubai: Dört mısralık, genellikle felsefi ve düşünsel konuları işleyen nazım biçimidir. Kendine özgü aruz kalıpları vardır. (aaaa) şeklinde kafiyelenir.
• Tuyuğ: Rubai gibi dört mısradan oluşur. Halk edebiyatındaki maniye benzer. (aaaa) şeklinde kafiyelenir. Türklerin divan edebiyatına kazandırdığı bir nazım biçimidir.
• Şarkı: Bestelenmek amacıyla yazılan, dörtlüklerden oluşan nazım biçimidir. Her dörtlüğün sonunda tekrarlanan mısralar bulunur (nakarat). Türklerin divan edebiyatına kazandırdığı bir nazım biçimidir.
• Terci-i Bent: Bentlerden oluşan bir nazım biçimidir. Her bendin sonunda tekrarlanan bir vasıta beyti bulunur. Vasıta beyti, her bendin sonunda aynı kalır.
• Terki-i Bent: Terci-i bent gibi bentlerden oluşur fakat her bendin sonundaki vasıta beyti değişir.
• Murabba: Dörtlüklerden oluşan bir nazım biçimidir. Genellikle (aaaa, bbba, ccca...) şeklinde kafiyelenir.
• Muhammes: Beş mısralı bentlerden oluşan bir nazım biçimidir.
• Tahmis: Başka bir şairin gazelinin her beytinin üstüne aynı vezin ve kafiyede üç mısra daha ekleyerek oluşturulan nazım biçimidir.
• Taştir: Bir şairin dizesinin ortasına, anlamı bozmadan, aynı vezinde bir dize eklenerek oluşturulan nazım biçimidir.