deneysel yaklaşımlar ne demek?
Deneysel yaklaşımlar, bir hipotezi test etmek ve neden-sonuç ilişkilerini belirlemek amacıyla kontrollü koşullar altında yapılan araştırmalardır. Temel amacı, bir değişkenin (bağımsız değişken) başka bir değişken (bağımlı değişken) üzerindeki etkisini incelemektir.
Temel Özellikleri:
- Kontrol: Araştırmacı, deneyi etkileyebilecek diğer değişkenleri (kontrol değişkenleri) sabit tutarak bağımsız değişkeni manipüle eder.
- Manipülasyon: Bağımsız değişken, araştırmacı tarafından değiştirilir veya farklı seviyelerde uygulanır.
- Rastgele Atama: Katılımcılar, farklı deney gruplarına rastgele atanır. Bu, gruplar arasında başlangıçta var olan farklılıkların etkisini en aza indirir.
- Gözlem: Bağımlı değişken üzerindeki etkiler ölçülür ve analiz edilir.
Deneysel Yaklaşım Türleri:
- Gerçek Deney: Rastgele atama, kontrol ve manipülasyonun tümünü içerir. Neden-sonuç ilişkilerini belirlemek için en güçlü yöntemdir.
- Yarı Deney: Rastgele atama yapılmaz, ancak kontrol ve manipülasyonun bazı unsurları bulunur. Gerçek deneyin mümkün olmadığı durumlarda kullanılır.
- Doğal Deney: Bağımsız değişkenin manipülasyonu, doğal olarak meydana gelir. Araştırmacı, olayı gözlemler ve verileri toplar.
Deneysel Yaklaşımların Avantajları:
- Neden-sonuç ilişkilerini belirleme imkanı sunar.
- Kontrollü koşullar sayesinde, sonuçların güvenilirliği artar.
- Hipotezleri test etmek için sistematik bir yöntem sağlar.
Deneysel Yaklaşımların Dezavantajları:
- Laboratuvar ortamında yapıldığında, gerçek dünya koşullarını yansıtmayabilir.
- Etik sorunlar ortaya çıkabilir (özellikle insan deneklerle yapılan çalışmalarda).
- Bazı değişkenleri manipüle etmek mümkün olmayabilir.
- Maliyetli ve zaman alıcı olabilir.
Önemli Kavramlar: