Altay Cumhuriyeti (Rusça: Респу́блика Алта́й / Respublika Altay; Altay Türkçesi: Алтай Республика / Altay Respublika), Rusya'nın en güneyinde yer alan, federasyona bağlı bir özerk cumhuriyet.
Orta Asya'da Asya kıtasının coğrafî merkezinin hemen kuzeyinde ve Güney Sibirya'da yer almaktadır. Batı'da Kazakistan, kuzeyde Rusya, doğuda Tuva ve Hakas Cumhuriyetleri, güneyde Moğolistan, Doğu Türkistan ve Kazakistan ile komşudur.
Devlet Başkanı Olek Horohordin, Devlet Meclisi'nin (El Kurultay'ın) başkanı German Çepkin'dir.
Altay Cumhuriyeti 2003'ten beri TÜRKSOY (Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı) gözlemci üyesidir.1
Bölgeler:
Son nüfus istatistiklerine göre Altay Cumhuriyetinin toplam nüfusu 213 703 kişidir (2015).2
| 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2002 | 2010 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Altay | 39.285 (%24,2) | 38.019 (%24,2) | 46.750 (%27,8) | 50.203 (%29,2) | 59.130 (%31) | 67.995 (%33,5) | 69.963 (%34,5) |
| Rus | 114.209 (%70,4) | 109.661 (%69,8) | 110.442 (%65,6) | 108.795 (%63,2) | 115.188 (%60,4) | 116.510 (%57,4) | 114.802 (%56,6) |
| Kazak | 4.280 (%2,6) | 4.745 (%3) | 7.170 (%4,3) | 8.677 (%5) | 10.692 (%5,6) | 12.108 (%6) | 12.524 (%6,2) |
| Diğer | 4.405 (%2,7) | 4.736 (%3) | 3.899 (%2,3) | 4.365 (%2,5) | 5.821 (%3,1) | 6.334 (%3,1) | 5.447 (%2,7) |
Ülkede 193 ortaokul, 3 teknikum ve 1 üniversite bulunmaktadır. Altay Türkçesi ile yılda 37 kitap, 1 gazete ve 2 dergi yayınlanmaktadır. Ortaokullarda 35 bin, teknikumlarda 43 bin, ülkenin tek üniversitesinde ise 2600 öğrenci öğrenim görmektedir.3
Cumhuriyetin toprakları dağlık bir görünüm arz eder. Çok sayıda akarsu ve göller görülür. En yüksek dağ — (Rusça:Beluha) olarak söylenen yöre Türk dillerinde ise (Altayca: (Üç-Sümer (3 tepeli), Kadınbajı), (Kazak Türkçesi: (Muztav Şını)45) — 4506 m, Sibirya coğrafyasının en yüksek noktasıdır.
Altay Cumhuriyeti'ndeki en büyük akarsular Altay Türkçesinde kadın diye söylenen Katun Biy-su (Bey suyu) iken en büyük göl — Teles (Altın-köl) su yüzeyi alanı 230,8 km² ve derinliği 325 metredir.
Altay (al — ruh, mukaddes; tay — dağ)— Kutsal dağ ya da Altındağ denilen bir manada söylenilmiştir. Dünyanın en uzun destanı olan«Manas» destanının bütün varyantlarında geleneğe göre korunan ve özlenen bir yerin adıdır. Destanın metinlerinde «Ertış, Orkun — iki akarsudur. Gerek tarihi kaynaklarda gerek destan metinlerinden anlaşıldığı kadarıyla Altay bölgesinde belirli bir süre Moğol soylu Kalmak (Kalmık) topluluğu hakim olmuştur. Kırgızlar, Altaylar, Hakaslar başta olmak üzere Türk soylu halklara çok eziyet yapmışlardır. Metinlerde düşman veya zarar veren ulus diye bahseder. Destanda bazı toponomler boyunca bilgiler verir. Manas'n doğum yeri hakkında:
Adamdın cetpes dabaası,
Altaydın Salkın-suunda
Anda tuulgan neme deyt,
Kırgızdın kıraan Manası.
Ertıştın suun cerdegen,
eregişken adamdar
Egerde anı cenbegen6 (Сагымбай Орозбаков, Кол жазмалар фондусу, 1790-инв., 360-б.).
Özü Altayda tuuldu,
Bilsen Kadır tün keldi.
Bul Altaydın tüzünö7
— diye yazılmaktadır.8
Turizm, Altay Cumhuriyeti'nin kilit sektörlerinden biridir. Önemli bir ekonomik gelirdir. Zengin doğası turizmin en önemli çekiciliğidir. Yılda bir milyondan fazla turistin uğrak yeridir9. Türk Hava Yolları'nın Rusya Federasyonu'nda Novosibirsk şehrine İstanbul ve Ankara şehirlerimizden doğrudan uçuşları bulunmaktadır10. Novosibirsk'ten Gorno-Altaysk şehrine haftanın belirli günleri (haftalık 3 kez) Rusya havayolu şirketleri tarafından uçuşlar yapılmaktadır. Novosibirsk şehrinden Altay Cumhuriyetine karayolu ile gidilebilir. Altay Cumhuriyetinde demiryolu yoktur. Kazakistan ve Tuva Cumhuriyeti'ni bağlayıcı rol oynayan Altay Cumhuriyeti demiryolları ve havayolları yönünden keşfedilmemiştir. Sibirya demiryolu hattı kuzeyde Altay Cumhuriyetinin sınırları dışında Biysk'ten geçer. P-256 feodal Çuy otoyolu ülke topraklarından geçer.
Dosya:Katun Chemal.jpg|Altay Cumhuriyetinin kuzey bölümünde Katun akarsuyu Dosya:Dawn at the Ker-Kechu camping (6234331802).jpg|Altay Cumhuriyetinin Ker Keçu kampı Dosya:Lake_Kucherlinskoye.jpg|Altay Cumhuriyetinin Kajurlı veya Kudurlu gölü Dosya:080 shavlo.jpg|Altay Cumhuriyetinde bir göl Dosya: Кулада 02.jpg|Karakol kültür devrini yansıtan arkeloljik bir anıt: Kulada Dosya: Уч-Энмек - 2.jpg| Üç-Enmek. Karakol vadisi manzarası
Orijinal kaynak: altay cumhuriyeti. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page