alacak ne demek?

Alacak

Alacak, bir kişinin veya kurumun, başka bir kişi veya kurumdan hukuki bir ilişki (örneğin, sözleşme, haksız fiil, kanun vb.) sonucu talep etme hakkı olan para, mal veya hizmetlerdir. Bu hak, alacaklı tarafından borçludan istenir. Alacak, genellikle bir borç ilişkisinin karşı tarafında yer alır; bir tarafın borcu, diğer tarafın alacağıdır.

İçindekiler

1. Alacak Kavramı

Alacak, hukuki anlamda bir hak olup, alacaklı olarak adlandırılan tarafın, borçlu olarak adlandırılan taraftan bir şeyi talep etme yetkisini ifade eder. Bu "şey" genellikle para olmakla birlikte, mal veya hizmet de olabilir. Alacak hakkı, alacaklıya borçlu üzerinde bir talep yetkisi verirken, borçluya da bu talebi yerine getirme yükümlülüğü yükler.

2. Alacak Türleri

Alacaklar, talep edilen şeyin niteliğine göre farklı türlere ayrılabilir:

Para Alacakları: En yaygın alacak türüdür. Bir borcun karşılığı olarak ödenmesi gereken belirli bir miktar parayı ifade eder. Örneğin, bir kredi sözleşmesi sonucu doğan alacak bir para alacağıdır.
Mal Alacakları: Bir sözleşme veya yasal düzenleme gereği, belirli bir malın teslimini talep etme hakkıdır. Örneğin, bir satış sözleşmesi sonucu satıcının malı teslim etme yükümlülüğü, alıcının mal alacağıdır.
Hizmet Alacakları: Bir sözleşme veya yasal düzenleme gereği, belirli bir hizmetin ifasını talep etme hakkıdır. Örneğin, bir iş sözleşmesi sonucu çalışanın iş görme borcu, işverenin hizmet alacağıdır.

3. Alacağın Kaynakları

Alacaklar, çeşitli hukuki sebeplerden doğabilir:

Sözleşmeler: İki veya daha fazla tarafın karşılıklı iradeleriyle kurduğu hukuki ilişkilerdir. Sözleşmeler, alacakların en önemli kaynaklarından biridir. Kira sözleşmesi, alım satım sözleşmesi, eser sözleşmesi gibi birçok sözleşme türü alacak doğurabilir.
Haksız Fiiller: Bir kişinin hukuka aykırı bir eylemiyle başka bir kişiye zarar vermesi durumunda ortaya çıkar. Zarar gören kişi, zararın tazminini talep etme hakkına sahiptir. Bu, bir alacak hakkıdır. Örneğin, bir trafik kazasında kusurlu olan sürücünün, diğer sürücüye verdiği zararı tazmin etme yükümlülüğü, haksız fiilden doğan bir alacaktır.
Sebepsiz Zenginleşme: Bir kişinin hukuki bir sebep olmaksızın, başka bir kişinin malvarlığından elde ettiği menfaatlerdir. Sebepsiz zenginleşen kişi, zenginleştiği miktarı iade etmekle yükümlüdür. Bu iade yükümlülüğü, diğer taraf için bir alacak hakkı doğurur.
Kanun: Bazı durumlarda, kanun doğrudan alacak hakları yaratabilir. Örneğin, nafaka yükümlülüğü, kanun tarafından belirlenmiş bir alacak hakkıdır.

4. Alacağın Devri

Alacak hakkı, alacaklı tarafından başka bir kişiye (üçüncü kişiye) devredilebilir. Bu işleme alacağın temliki veya alacağın devri denir. Alacağın devri, alacaklı ile alacağı devralan kişi arasında yapılan bir sözleşmeyle gerçekleşir. Borçlunun rızası genellikle gerekmez, ancak bazı durumlarda borçluya bildirim yapılması önemlidir.

5. Alacağın Sona Ermesi

Alacaklar, çeşitli sebeplerle sona erebilir:

Ödeme: Borcun borçlu tarafından alacaklıya ifa edilmesiyle alacak sona erer.
İbra: Alacaklının borçluyu borcundan feragat etmesiyle alacak sona erer.
Takas: Karşılıklı alacakların birbirini karşılamasıyla alacak sona erer.
Zamanaşımı: Kanunda belirtilen sürelerin geçmesiyle alacak hakkı talep edilemez hale gelir. Ancak, zamanaşımı alacağı ortadan kaldırmaz, sadece talep hakkını zayıflatır.
Birleşme: Alacaklı ve borçlu sıfatlarının aynı kişide birleşmesiyle alacak sona erer.

6. Alacağın Tahsili

Alacaklı, borçlu tarafından borcun gönüllü olarak ödenmemesi durumunda, alacağını tahsil etmek için çeşitli yollara başvurabilir:

İcra Takibi: Alacaklının, borçlunun malvarlığına haciz koydurarak alacağını tahsil etmeye çalıştığı yoldur. İcra takibi, icra daireleri aracılığıyla yürütülür.
Dava Yolu: Alacaklının, alacağını mahkeme aracılığıyla talep ettiği yoldur. Dava sonucunda alacaklı lehine bir karar çıkarsa, bu karar icra yoluyla tahsil edilebilir.

7. Alacak Yönetimi

Alacak yönetimi, işletmelerin alacaklarını etkin bir şekilde takip etmeleri, tahsil etmeleri ve alacak risklerini minimize etmeleri için uyguladıkları stratejiler ve süreçlerdir. Alacak yönetimi, işletmelerin nakit akışını düzenlemelerine ve finansal istikrarını korumalarına yardımcı olur.

8. Alacak Sigortası

Alacak sigortası, işletmelerin alacaklarını, borçluların ödeme güçlüğü çekmesi veya iflas etmesi durumunda teminat altına alan bir sigorta türüdür. Alacak sigortası, işletmelerin alacak risklerini azaltmalarına ve ticari faaliyetlerini güvenle sürdürmelerine olanak tanır.