27 Mayıs Darbesi
27 Mayıs 1960 Darbesi, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde gerçekleşmiş ilk askerî darbedir. Darbe, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) içerisinde örgütlenmiş bir grup subay tarafından, DP iktidarına karşı gerçekleştirilmiştir.
Arka Plan:
- Siyasi Nedenler: Demokrat Parti (DP) iktidarının otoriterleşme eğilimleri, basına ve muhalefete yönelik baskıları, seçim kanununda yapılan değişiklikler, üniversitelerde yaşanan olaylar ve artan siyasi gerilimler darbe için zemin hazırlamıştır.
- Ekonomik Nedenler: Enflasyon, hayat pahalılığı ve ekonomik sıkıntılar da halkın DP'ye olan desteğini azaltmıştır.
- Askeri Nedenler: TSK içerisinde, özellikle genç subaylar arasında, DP iktidarının ülke yönetimi konusundaki yetersizliğine dair bir hoşnutsuzluk mevcuttu.
Darbe Süreci:
- 27 Mayıs 1960 sabahı saat 03:00'te TSK, ülke genelinde yönetime el koydu.
- Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Başbakan Adnan Menderes ve diğer DP'li yöneticiler tutuklandı.
- TBMM feshedildi, Anayasa askıya alındı ve siyasi faaliyetler yasaklandı.
- Ülkeyi yönetmek üzere Milli Birlik Komitesi (MBK) adlı bir askeri cunta oluşturuldu.
Darbe Sonrası:
- DP'li yöneticiler Yassıada'da yargılandı.
- Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu ve Hasan Polatkan idam edildi.
- Yeni bir Anayasa hazırlanarak 1961'de halkoyuna sunuldu ve kabul edildi.
- 1961 genel seçimleriyle birlikte sivil yönetime geçildi.
Sonuçları:
- 27 Mayıs Darbesi, Türk siyasi hayatında derin izler bırakmıştır.
- Demokrasiye olan inancı sarsmış, siyasi kutuplaşmayı artırmış ve askeri vesayet dönemlerinin önünü açmıştır.
- Darbe, Türkiye'nin siyasi ve toplumsal yapısında önemli değişikliklere yol açmıştır.
Önemli Kavramlar: