şizofreni ne demek?

Şizofreni

Şizofreni, düşünce, duygu ve davranışları etkileyen kronik ve ciddi bir beyin bozukluğudur. Gerçeklikle bağlantıyı koparan psikoz dönemlerine yol açabilir. Şizofreni, bireyin yaşamını önemli ölçüde etkileyen karmaşık bir hastalıktır.

Belirtileri:

Şizofreni belirtileri kişiden kişiye değişebilir, ancak genellikle aşağıdaki kategorilere ayrılır:

• Pozitif Belirtiler: Normalde mevcut olmayan davranış veya deneyimlerdir.

  • Sanrılar: Gerçeklikle uyuşmayan yanlış inançlardır. Örneğin, takip edildiğine, özel güçlere sahip olduğuna veya bir komplo kurbanı olduğuna inanmak.
  • Halüsinasyonlar: Gerçekte olmayan şeyleri duymak, görmek, koklamak, tatmak veya hissetmektir. En yaygın halüsinasyon türü işitsel halüsinasyonlardır (sesler duymak).
  • Düşünce Bozukluğu: Düzensiz düşünme ve konuşmadır. Konuşma anlamsız olabilir, konular arasında mantıksız geçişler olabilir veya kelime salatası (kelimelerin anlamsız bir şekilde bir araya getirilmesi) olabilir.

• Negatif Belirtiler: Normalde mevcut olan yeteneklerin veya duyguların kaybıdır.

  • Duygusal Küntleşme: Duyguları ifade etme yeteneğinin azalması veya yok olmasıdır. Yüz ifadesi azalabilir, ses tonu monotonlaşabilir ve duygusal tepkiler kısıtlanabilir.
  • Avolisyon: Amaçlı faaliyetlere başlama veya sürdürme motivasyonunun azalmasıdır. Kişi kendine bakmakta, işe gitmekte veya sosyal aktivitelere katılmakta zorlanabilir.
  • Anhedoni: Zevk alma yeteneğinin kaybıdır. Daha önce keyif alınan aktiviteler artık ilgi çekmeyebilir.
  • Sosyal İçe Kapanma: Diğer insanlarla etkileşimden kaçınma eğilimidir.

• Bilişsel Belirtiler: Düşünme, öğrenme ve hafıza ile ilgili sorunlardır.

  • Dikkat Eksikliği: Dikkatini toplamada veya odaklanmada zorluk.
  • Hafıza Sorunları: Yeni bilgileri öğrenmede veya hatırlamada zorluk.
  • Yönetici İşlevlerde Bozukluk: Planlama, karar verme ve problem çözme gibi yeteneklerde zorluk.

Nedenleri:

Şizofreninin kesin nedeni bilinmemekle birlikte, genetik, beyin kimyası ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonunun rol oynadığı düşünülmektedir.

• Genetik: Ailede şizofreni öyküsü olan kişilerde hastalığın gelişme riski daha yüksektir. Ancak, genler tek başına şizofreniye neden olmaz.
• Beyin Kimyası: Beyindeki bazı kimyasal maddelerin (nörotransmitterler) dengesizliğinin (özellikle dopamin) şizofreni gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir.
• Çevresel Faktörler: Doğum öncesi veya doğum sırasındaki komplikasyonlar, çocukluk çağı travmaları, stresli yaşam olayları ve bazı virüs enfeksiyonları gibi çevresel faktörlerin de şizofreni riskini artırabileceği düşünülmektedir.

Tedavi:

Şizofreni için kesin bir tedavi olmamakla birlikte, belirtileri yönetmek ve yaşam kalitesini iyileştirmek için çeşitli tedavi yöntemleri mevcuttur.

• İlaç Tedavisi: Antipsikotik ilaçlar, beyindeki nörotransmitter dengesini düzenleyerek belirtileri kontrol etmeye yardımcı olur.
• Psikoterapi: Bireysel terapi (özellikle bilişsel davranışçı terapi - BDT), hastanın düşünce ve davranışlarını yönetmesine yardımcı olabilir. Aile terapisi, aile üyelerinin hastaya nasıl destek olacaklarını öğrenmelerine yardımcı olur.
• Psikososyal Destek: Sosyal beceri eğitimi, mesleki rehabilitasyon ve destek grupları, hastanın sosyal ve mesleki işlevselliğini geliştirmeye yardımcı olabilir.
• Elektrokonvülsif Terapi (EKT): İlaçlara yanıt vermeyen şiddetli vakalarda kullanılabilir.

Önemli Not: Şizofreni olan kişilerin damgalanmaması ve desteklenmesi önemlidir. Erken tanı ve tedavi, hastalığın seyrini iyileştirmeye ve bireyin daha iyi bir yaşam sürmesine yardımcı olabilir.