insan hakları evrensel beyannamesi ne demek?
İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi (İHEB)
İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi (İHEB), Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 10 Aralık 1948 tarihinde Paris'te kabul edilen ve tüm insanların doğuştan sahip olduğu temel hak ve özgürlükleri tanımlayan bir bildirgedir. Beyanname, insanların ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasi görüş, ulusal veya sosyal köken, mülkiyet, doğum veya diğer statülerden bağımsız olarak eşit haklara sahip olduğunu vurgular.
Temel İlkeler ve Haklar:
İHEB, 30 maddeden oluşur ve geniş bir yelpazede insan haklarını kapsar. Bu haklardan bazıları şunlardır:
- Eşitlik ve Ayrımcılık Yasağı: Herkesin haklar ve özgürlükler açısından eşit olduğu ve ayrımcılığa maruz bırakılamayacağı ilkesi.
- Yaşam Hakkı: Her bireyin yaşama hakkına sahip olduğu ve keyfi olarak öldürülemeyeceği.
- Özgürlük ve Güvenlik Hakkı: Her bireyin özgürlüğe ve güvenliğe sahip olduğu, keyfi olarak tutuklanamayacağı veya hapsedilemeyeceği.
- Kölelik ve Kulluk Yasağı: Hiç kimsenin köle veya kul olarak tutulamayacağı ve her türlü kölelik ve köle ticareti biçiminin yasak olduğu.
- İşkence ve Zalimane Muamele Yasağı: Hiç kimsenin işkenceye, zalimane, insanlık dışı veya aşağılayıcı muameleye veya cezaya tabi tutulamayacağı.
- Hukuk Önünde Eşitlik: Herkesin hukuk önünde eşit olduğu ve adil yargılanma hakkına sahip olduğu.
- Özel Hayatın Gizliliği: Herkesin özel hayatına, ailesine, konutuna ve haberleşmesine saygı gösterilmesi hakkı.
- Düşünce, Vicdan ve Din Özgürlüğü: Herkesin düşünce, vicdan ve din özgürlüğüne sahip olduğu, dinini veya inancını değiştirme özgürlüğü de dahil.
- İfade Özgürlüğü: Herkesin düşüncelerini serbestçe ifade etme hakkına sahip olduğu, bilgi edinme ve yayma özgürlüğü de dahil.
- Toplantı ve Dernek Kurma Özgürlüğü: Herkesin barışçıl bir şekilde toplanma ve dernek kurma özgürlüğüne sahip olduğu.
- Seyahat Özgürlüğü: Herkesin kendi ülkesi içinde serbestçe dolaşma ve ikamet etme hakkına sahip olduğu.
- Siyasi Haklar: Herkesin doğrudan veya serbestçe seçilmiş temsilcileri aracılığıyla ülkesinin yönetimine katılma hakkı.
- Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar: Herkesin çalışma hakkı, adil ve elverişli çalışma koşullarına sahip olma hakkı, sosyal güvenlik hakkı, eğitim hakkı ve kültürel hayata katılma hakkı.
Önem ve Etkisi:
İHEB, uluslararası insan hakları hukukunun temelini oluşturur ve birçok ulusal anayasa ve yasanın hazırlanmasında etkili olmuştur. Ayrıca, insan hakları ihlallerine karşı mücadelede ve insan hakları bilincinin yaygınlaştırılmasında önemli bir rol oynamıştır. Beyanname, bağlayıcı bir anlaşma olmamasına rağmen, uluslararası toplumun insan haklarına ilişkin ortak değerlerini yansıtır ve ahlaki bir otoriteye sahiptir.
Önemli konulara bağlantılar: