Çin, resmî adı ile Çin Halk Cumhuriyeti (kısaca: ÇHC; Çince: , Hanyu Pinyin: Zhōnghuá Rénmín Gònghéguó), Doğu Asya'da Çin Komünist Partisi tarafından tek parti rejimiyle yönetilen üniter egemen devlet. Yaklaşık 1,4 milyar nüfusuyla dünyanın en kalabalık, 9,6 milyon km² ile kara alanı bakımından 3. en büyük,1 toplam alan açısındansa 3. veya 4. en büyük ülkesidir. 22 eyalet, 5 özerk bölge, 4 doğrudan yönetilen şehir ve Hong Kong ile Makao özel idari bölgesine egemendir ve Tayvan üzerinde egemenlik talebinde bulunmaktadır.
Çin; Kuzey Çin Ovası'ndaki verimli Sarı Nehir havzasında Dünya'nın ilk uygarlıklarından biri olarak ortaya çıktı. Çin'deki siyasi sistem, binlerce sene boyunca ilki yarı efsanevî Xia Hanedanı olan ırsî monarşiler veya hanedanlıklara dayalıydı. İlk hanedanlıklardan beri Çin defalarca genişledi, bölündü ve tekrar birleşti. 1912'de Çin Cumhuriyeti (ÇC), son hanedan olan Çing Hanedanı'nı devirerek Çin'in yönetimini üstlendi ve 1949'da Çin İç Savaşı'nda Halk Kurtuluş Ordusu tarafından yenilene dek Çin anakarasını yönetti. 21 Eylül 1949'da Komünist Parti, Pekin'de Çin Halk Cumhuriyeti'ni kurdu; ÇC hükûmetiyse Tayvan'a çekilip Taipei'yi de facto başkent yaptı. Hem ÇC hem de ÇHC, tüm Çin'in tek meşru hükûmeti olduğunu savunmaktadır ancak ÇHC dünya çapında daha çok tanınmakta olup çok daha fazla toprak ve insana egemendir.
1978'de ekonomik reformların uygulanmasından beri Çin ekonomisi, dünyanın en hızlı büyüyen ekonomilerinden biri olmuştur. 2021 itibarıyla nominal GSYİH açısından dünyanın ikinci en büyük, satın alma gücü paritesi (SAGP) açısındansa en büyük ekonomisi ve ayrıca dünyanın en büyük mal ihracatçısı ve en büyük ikinci mal ithalatçısıdır.2 Nükleer silahlı bir devlet olan Çin, Dünyanın en büyük aktif asker sayısına ve en büyük ikinci savunma bütçesine sahiptir.34 ÇHC, 1971'de ÇC'nin BM'deki yerini alarak Güvenlik Konseyi'nde daimî üye olmuştur. Ayrıca DTÖ, APEC, BRICS, ŞİÖ, BCIM, G20 ve birçok diğer resmî ve gayriresmî çok yönlü örgütün üyesidir. Çin, özellikle Asya'da önemli bir bölgesel güçtür; üstelik son yıllarda dünya çapında giderek daha büyük bir rol oynamasıyla potansiyel süper güç olarak da nitelendirilmiştir.56
Sevan Nişanyan Etimolojik Sözlüğü'ne göre Türkçedeki "Çin" kelimesi, Farsça Çīn (چین) kelimesinden Türkçeye girmiştir; bunun kökeniyse Soğdcada aynı anlama gelen Çīn kelimesidir.7 Bazı diğer kaynaklarsa Farsça kelimenin kökeninin Sanskrit Cīna (चीन) kelimesine kadar dayandığını ileri sürmektedir.8 Sanskrit Cīna kelimesinin Çin'e atfen kullanımı MS 150'ye dayanır.9 Hint yazarların MÖ 1. yüzyıldan önce Çin'in varoluşundan hiç haberdar olmama olasılığına10 rağmen Cīna kelimesi, Mahabharata ve Manusmriti metinlerinde de mevcuttur.11 1655'te Martino Martini, Çin adının Qin ("Çin") Hanedanı (MÖ 221-206)'nın isminden türetildiğini ileri sürdü.12 Bu öneri, birçok araştırmacıdan kabul görmüştür,131415 ancak birçok alternatif fikir de mevcuttur.1617
Modern devletin resmî adı "Çin Halk Cumhuriyeti" (), daha sık kullanılan kısa adıysa "Çin" Zhōngguó (中国); bu, zhōng ("orta" veya "merkez") ve guó ("devlet", "ulus-devlet") sözcüklerinden oluşur.18 Çince Zhōngguó terimi, Zhou Hanedanı altında kendi krallık demesnesine atfen kullanılan bir terim olarak gelişti. Sonradan Doğu Zhou dönemi sırasında Luoyi (günümüz Luoyang) civarındaki alanını, sonradan da Çin Merkez Ovası'nı, sonradan da Çing Hanedanı yönetimi altındaki devleti tanımlamak için kullanıldı.19 Huaxia kabilelerini "barbar" olarak algılanan halklardan ayırt etmek için sık kullanılan kültürel bir kavram olarak işlev gösterdi,20 ve Çin hakkındaki yabancı dil kaynaklarındaki eş anlamlı "Orta Krallık" teriminin kökenidir.2122 Zhōnghuá (中华) terimiyse, "Çin uygarlığının toprakları" imasını taşıyan daha edebi veya kapsayıcı bir addır.23 Wei ile Jin hanedanları sırasında "Huaxia'nın merkez devleti" ifadesinin kısaltması olarak ortaya çıktı.24 Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuruluşu öncesinde 15 Haziran 1949 tarihinde düzenlenen ilk Çin Halk Siyasi Danışma Konferansı'nda ülkenin önerilen ismi Çin Demokratik Halk Cumhuriyeti () idi.2526 1950'lerde ve 1960'larda Kuomintang'ın Çin İç Savaşı'nı kaybetmesinin ardından, "Milliyetçi Çin" veya "Özgür Çin"den farklı olarak "Komünist Çin" veya "Kızıl Çin" olarak da nitelendirilirdi.27
Arkeolojik kanıtlar; erken hominitlerin 2,24 milyon ile 250.000 sene önce arasında Çin'de yaşadıklarını gösterir.28 Ateş kullanmasını öğrenmiş bir Homo erectus29 olan Pekin Adamı'nın hominit fosilleri, Pekin'e yakın Zhoukoudian mağarasında bulundu; fosiller, 680.000 ile 780.000 sene önce arasına tarihlendirilmiştir.30 125.000-80.000 sene öncesine tarihlendirilen bır Homo sapiens{{'}}in fosilleşmiş dişleri, Hunan-Dao İlçesi'ndeki Fuyan Mağarası'nda bulundu.31 Çin proto-yazısı; MÖ 7000 civarında Jiahu'da,32 MÖ 6000 civarında Damaidi'de,33 MÖ 5800-5400'de Dadiwan'da ve 5. binyılda Banpo'da vardı. Bazı araştırmacılar, MÖ 7. binyıla dayanan Jiahu yazılarının en erken Çin yazı sistemini oluşturduğunu ileri sürmektedir.34
Çin geleneğine göre ilk hanedanlık, MÖ 2100 civarında ortaya çıkmış Xia Hanedanı idi.35 1959'da yapılan bilimsel kazılar kapsamında Hunan-Erlitou'da Tunç Çağı sitelerinin bulunmasına kadar bu hanedanlığın tarihçiler tarafından mitolojik olduğu varsayılırdı.36 Bu sitelerin Xia Hanedanı'na veya aynı dönemden diğer bir kültüre ait olup olmadığı hala kesinleştirilmemiştir.37 Bunun ardındaki Shang Hanedanı, kendi çağına ait kayıtlarla varoluşu kanıtlanmış en erken hanedanlıktır.38 Shanglar; MÖ 17. ile
Shang Hanedanı, MÖ 11. ile 5. yüzyılları arasında kendi egemenliğini sürdüren Zhou Hanedanı tarafından fethedildi, ancak bu dönem boyunca merkezi otorite, feodal savaş ağaları tarafından yavaş yavaş aşındırıldı. Sonunda zayıf hale getirilen Zhou devletinden birçok bağımsız devlet ortaya çıktı; bunlar, 300 senelik İlkbahar ve Sonbahar Dönemi boyunca sürekli birbirine karşı savaşta bulundular ve sadece ara sıra Zhou kralına hürmet gösterirlerdi. MÖ 5.-3. yüzyılları arasındaki Savaşan Devletler Çağı'nda günümüz Çin olarak bilinen topraklarda her biri kendi kralına, bakanlığına ve askeriyesine sahip yedi farklı güçlü egemen devlet mevcuttu.
Savaşan Devletler Çağı, Qin devletinin diğer altı krallığı fethedip ilk birleşik Çin devletini kurmasıyla MÖ 221'de sona erdi. Kral Çin Şi Huang, kendisini Çin Hanedanı'nın "İlk İmparator"u (Qín Shǐhuáng ya da Shǐ Huángdì) olarak ilan etti. Başta Çince karakterlerin, ölçü birimlerinin, yol genişliğinin (araba aksı uzunluğu kadar) ve para biriminin zorla standartlaştırılması olmak üzere Qin devletine ait legalist reformlar tüm Çin çapında uygulandı. Hanedan ayrıca Guangksi, Guangdong ve Vietnam'daki Yue kabilelerini fethetti.44 Çin Hanedanı sadece 15 yıl sürdü; İlk İmparator'un sert, otoriter politikalarının yaygın isyanlara yol vermesi nedeniyle onun ölümünden kısa süre sonra Hanedan düştü.4546
Xianyang'daki imparatorluk kütüphanesinin yakıldığı yaygın bir iç savaş sonrasında Han Hanedanı, tüm Çin'i yöneten güç olarak ortaya çıktı. MÖ 206 - MS 220 arasında Çin'i yöneterek, kendi nüfusu arasında günümüzde yine Han Çinlisi etnik grubunun adlandırılmasıyla hatırlattırılan kültürel bir kimlik oluşturdu.4748 Hanlar; Orta Asya, Moğolistan, Güney Kore ve Yünnan'e kadar ulaşan askeri kampanyalarla ve Nanyue'den Guangdong ile kuzey Vietnam'ın geri kazanılmasıyla imparatorluğun topraklarını büyük oranda genişletti. Hanların Orta Asya ile Soğdiana'daki müdahaleleri, İpek Yolu'nun kara yolunun kurulmasına yardımcı oldu (bu, önceden Hindistan'a gitmek için Himalaya Dağları'ndan geçen yolunun yerini aldı). Han Hanedanı zamanla giderek Antik Dünya'nın en büyük ekonomisi oldu.49 Hanların ilk baştaki desentralizasyonu ve Konfüçyüsçülüğün lehine Qin legalist felsefesinin uygulanmasına resmî olarak son verilmesine rağmen, Qin'in legalist kuruluşları ve politikaları Han hükûmeti ve bunun ardılları tarafından kullanılmaya devam etti.50
Han Hanedanı'nın sonunun ardından Üç İmparatorluk olarak bilinen, çekişmelerle dolu bir dönem başladı.51 Bu dönemin merkezindeki şahıslar, Çin edebiyatının Dört Büyük Klasik Romanı'nın birinde ölümsüzleştirildi. Dönemin sonunda Wei, Jin Hanedanı tarafından hemen devrildi. Jin de gelişimsel olarak engelli olan İmparator Hui'nin tahta çıkmasıyla çıkan Sekiz Prens Savaşı'nda çöktü. Sonradan Beş Barbar, Çin'in kuzeyini ele geçirip bu toprakları 16 Krallık idaresi altında yönetti. Siyenpiler, bu krallıkları Kuzey Vey olarak birleştirdi. Bunun imparatoru Xiaowen, kendi öncelinin uyguladığı aparthayd politikalarını geri çevirdi ve kendi vatandaşları üzerine köklü bir Çinleştirme uygulayarak, bunları büyük oranda Çin kültürüne entegre ettirdi. Güneyde General Liu Yu, Liu Song'un lehine Jin'in geri çekilmesini sağladı. Bu devletlerin çeşitli ardılları sonradan Güney Kuzey Hanedanları olarak bilindi. Bu her iki alan, 581'de Sui Hanedanı tarafından en sonunda yeniden birleştirildi. Suiler, Han'ın Çin üzerindeki egemenliğini geri getirmenin yanı sıra Çin'in tarımını ve ekonomisini düzenledi, Büyük Çin Kanalı'nı inşa ettirdi ve Budizme mensup oldu. Buna rağmen Sui Hanedanı, hem kamu işlerin mecburi görev olarak yapılmasının hem de Kore'ye karşı savaş kaybetmenin patlak verdiği yaygın huzursuzluklar nedeniyle hızlı şekilde çöktü.5253
Sonraki Tang ile Song hanedanlıkları altında Çin; ekonomisi, teknolojisi ve kültüründe bir altın çağa girdi.54 Tang İmparatorluğu, Batı Bölgeleri ve İpek Yolu üzerindeki kontrolü geri kazandı55 ve başkenti Çangan'ı kozmopolit bir merkez hâline getirdi. Bunlara rağmen, 8. yüzyılda yer alan An Luşan İsyanı nedeniyle büyük oranda harap edildi ve güçsüz hale getirildi.56 907'de yerel askeri valiler kontrol edilemez hale gelince Tang tümüyle çöktü. Song Hanedanı, 960'ta Çin'deki ayrılıkçı duruma son vermesiyle Song ile Kidan Liao arasında bir güç dengesine yol verdi. Song, kâğıt para dağıtan Dünya tarihindeki ilk hükûmet ve kalıcı bir donanma kuran ilk Çin devletiydi; donanmanın kuruluşu, gelişmiş gemi inşa endüstrisi ve deniz ticaretiyle sağlandı.57 10. ile 11. yüzyılları arasında, çoğunlukla merkez ve güney Çin'de pirinç ekiminin yaygınlaşması ve bol miktarda gıda fazlasının üretimi sayesinde Çin'in nüfusu 100 milyona ulaşarak iki katında büyüdü. Tang Hanedanı'nda Budizmin çoğalmasına tepki olarak Song Hanedanı ayrıca Konfüçyüsçülüğün yeniden canlandırılmasına şahit oldu;58 peyzaj sanatı ve porselenin yeni olgunluk ve karmaşıklık seviyelerine ulaşmasıyla sanat ve felsefede de önemli gelişmeler yer aldı.5960 Ancak Song ordusunun askeri zayıflığı, Curçen Kin Hanedanı tarafından gözlemlendi. 1127'de İmparator Huizong ve başkent Bianjing, Kin-Song Savaşları sırasında ele geçirildi. Geri kalan Songlar güney Çin'e çekildi.61
13. yüzyılda Çin, Moğollar tarafından fethedildi. 1271'de Moğol hanı Kubilay Han, Yuan Hanedanı'nı kurdu; Yuanlar, 1279'da Song Hanedanı'nın son kalıntılarını fethetti. Moğollar tarafından ele geçirilmesinden önce Song Çini'in nüfusu 120 milyon vatandaştan oluştu; 1300'deki nüfus sayımına göreyse bu sayı 60 milyona düştü.62 Zhu Yuanzhang isimli bir köylü, 1368'de Yuan Hanedanı'nı devirdi, sonra Ming Hanedanı'nı kurup kendini Hongwu İmparatoru olarak atadı. Ming Hanedanı altında Çin, yine bir altın çağı yaşadı; Dünya'nın en güçlü donanmalarından birini ve zengin ve müreffeh bir ekonomi kurdu; üstelik sanat ve kültür aleminde büyük gelişimler yer aldı. Bu dönem sırasında Zheng He, dünyanın çeşitli yerlerinde, Afrika'ya kadar ulaşan hazine seferleri yürüttü.63
Ming Hanedanı'nın ilk yıllarında Çin'in başkenti Nankin'den Pekin'e alındı. Kapitalizmin ilk tomurcuklarının dikilmesiyle Wang Yangming gibi filozoflar, bireycilik ve dört mesleğin eşitliği gibi kavramlarla Neokonfüçyüsçülüğü eleştirel şekilde daha fazla geliştirdi.64 Alim-memur tabakası, vergi boykotu hareketleri kapsamında sanayi ve ticaretten destekleyici bir kuvvet oluşturdu; bu dönem boyunca yer alan kıtlıkların yanı sıra hem Japonya'nın Kore'ye ele geçirmesi (1592-98) hem de Mançu işgallerine karşı savunma zorunluluğuyla beraber bunlar, tükenmiş bir hazineye yol verdi.65
1644'te Pekin, Li Zicheng önderliğindeki köylü isyancı güçlerden oluşan bir koalisyon tarafından fethedildi. Şehrin düşüşüyle Chongzhen İmparatoru intihar etti. O dönemde Ming Hanedanı generali Wu Sangui ile ittifakta bulunan Mançu Çing Hanedanı, Li'nin kurduğu kısa ömürlü Shun Hanedanı'nı devirdi, sonra da Çing Hanedanı'nın yeni başkenti olarak atanan Pekin şehri üzerindeki kontrolü ele geçirdi.
1644'ten 1912'ye kadar süren Çing Hanedanı, Çin'in en son imparatorluk hanedanlığıydı. Ming'in fethi (1618–1683) 25 milyon insanın hayatına mal oldu, Çin ekonomisi de büyük ölçüde küçüldü.66 Güney Ming'in sonunun ardından Çungar Hanlığı'nın fethiyle Moğolistan, Tibet ve Şincan da imparatorluğun topraklarına eklendi.67 Çing karşıtlığına karşı sıkı önlem olarak tarıma değer veren ve ticareti kısıtlayan bir politikanın uygulanmasıyla merkezi otokrasi güçlendirildi; ayrıca "Haijin" ("deniz yasağı") ve Edebi Engizisyon'la temsil edilen ideolojik kontrollar da uygulandı; bunlar, sosyal ve teknolojik durgunluğa neden oldu.6869 19. yüzyılın ortasında Çing Hanedanı, Britanya ve Fransa ile girilen Afyon Savaşları'nda Batı emperyalizmine maruz kaldı. Çin, Eşitsiz Antlaşmaların ilki olan 1842 Nanking Antlaşması çerçevesinde tazminat ödemeye, antlaşma limanlarını açmaya, yabancı uyruklu bireylere dış dokunulmazlık vermeye ve Hong Kong'u Britanya'ya devretmeye zorunda kaldı.70 Birinci Çin-Japon Savaşı'ysa (1894–95) Çing Çini'nin Kore Yarımadası üzerindeki etkisini kaybetmesiyle ve Tayvan'ın Japonya'ya devredilmesiyle sonuçlandı.71
Özellikle 1850'lerda ve 1860'larda güney Çin'i harap eden başarısız Taiping Ayaklanması'yla ve kuzeybatıdaki Dungan İsyanı (1862–77)'yla Çing Hanedanı, on milyonlarca insanın öldüğü iç huzursuzluklar yaşamayı başladı. 1860'lardaki Kendini Güçlendirme Hareketi, ilk başta başarılı olsa da, 1880'ler ve 1890'larda bir dizi askeri yenilgiden dolayı birçok aksiliğe uğradı.
19. yüzyılda büyük Çin diasporası başladı. Dış göçünün oluşturduğu nüfus kayıplarına ek olarak çeşitli çatışmalar ve afetlerden dolayı Çin nüfusu büyük oranda düştü; ör. 9 ile 13 milyon arasında kişinin öldüğü 1876–79 Kuzey Çin Kıtlığı.72 1898'de Guangxu İmparatoru, modern bir meşrutî monarşinin kurulması yönünde bir reform planı tasarladı; bu planlar ancak İmparatoriçe Cixi tarafından engellendi. 1899–1901'deki talihsiz yabancı karşıtı Boxer Ayaklanması, Hanedan'ı daha fazla zayıflaştırdı. Cixi'nin bir reform programına destek vermesine rağmen 1911–1912 Xinhai Devrimi, Çing Hanedanı'nın sonunu getirdi ve Çin Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla sonuçlandı.
1 Ocak 1912 tarihine Çin Cumhuriyeti kuruldu, Kuomintang (KMT veya Milliyetçi Parti)'dan Sun Yat-sen de geçici devlet başkanı olarak atandı.73 Ancak başkanlık sonradan eski Çing Generali Yuan Shikai'ye verildi ve bu 1915'te kendisini Çin'in İmparatoru olarak ilan etti. Toplum tarafından yaygın kınama görmenin yanı sıra kendi Beiyang Ordusu'ndan karşıtlıkla karşı karşıya gelince görevden çekilip cumhuriyeti yeniden kurmaya zorunda kaldı.74
Yuan Shikai'nın 1916'daki ölümünün ardından Çin, politik olarak parçalanmıştı. Pekin'deki hükûmeti uluslararası olarak tanınsa da neredeyse güçsüzdü, zira kendi topraklarının çoğu bölgesel savaş ağalarının kontrolü altındaydı.7576 1920'lerin sonlarında Kuomintang, o zamanlar Çin Cumhuriyeti Harp Akademisi müdürü olan Çan Kay-şek önderliği altında "Kuzey Seferi" olarak bilinen bir dizi askeri ve politik manevra vasıtasıyla ülkeyi kendi kontrolü altında birleştirmeyi başardı.7778 Kuomintang, ülkenin başkentini Nankin yaptı; ayrıca Sun Yat-sen'in Çin'i modern, demokratik bir devlete dönüştürmeye yönelik San-min programında özetlenen orta düzey siyasi kalkınma aşaması olarak "siyasi vesayet"i uyguladı.7980 Çin'deki siyasi bölünmeler; 1927'den beri Kuomintang'ın Komünist Halk Kurtuluş Ordusu'yla (HKO) çatıştığı Çin İç Savaşı'nda Çan Kay-şek'in mücadelelerini zorlaştırdı. Kuomintang, özellikle HKO'nun Uzun Yürüyüş sırasında geri çekilmesiyle İç Savaş'ı ilk başta başarılı şekilde devam etti, ancak Japonya'nın işlediği saldırılardan ve 1936 Xi'an Olayı'ndan dolayı Çan Kay-şek, Japon İmparatorluğu'yla yüzleşmeye zorunda kaldı.81
II. Dünya Savaşı'nın savaş alanlarından birini oluşturan İkinci Çin-Japon Savaşı (1937-1945) kapsamında Kuomintang, HKO ile tedirgin bir ittifaka girmeye mecbur kaldı. Japon güçleri, sivillere karşı çok sayıda savaş zulmü işledi ve 20 milyona kadar Çinli sivil öldü.82 Kaldı ki Nankin şehrinde Japon işgalı sırasında 200.000 Çinlinin katledildiği tahmin edilmektedir.83 Savaş boyunca Çin; Britanya, ABD ve Sovyetler Birliği'yle beraber ortak vesayette ("güçlülerin vesayeti") bulundu84 ve bunlar, Birleşmiş Milletler Beyannamesi'nde "Dört Büyük" unvanıyla tanındılar.8586 Çin, üç diğer büyük güçle beraber II. Dünya Savaşı'ndaki Müttefik Devletler'in biriydi ve Savaş'ın ana galiplerinden biri olarak sayılır.8788 1945'te Japonya'nın teslim oluşunun ardından Pescadores Adaları dahil olmak üzere Tayvan, Çin yönetimine geri devredildi. Çin, savaşın bir fatihi olarak çıksa da savaşın sonunda savaştan tahrip olmuş ve maddi olarak boşaltılmış durumdaydı. Kuomintang ile Komünistlerin arasında devam eden karşılıklı güvensizlik, iç savaşın yeniden başlamasına yol verdi. 1947'de anayasal yönetim kuruldu, ancak devam eden huzursuzluklar nedeniyle Çin Cumhuriyeti Anayasası'nın birçok kanuni hükmü Çin anakarasında hiçbir zaman yürürlüğe girmedi.89
Çin İç Savaşı kapsamındaki esas çatışmalar 1949'da sona erdi; Çin Komünist Partisi, Çin anakarasının çoğu üzerindeki egemenliği kazanırken Kuomintang'ın Anakara'dan geri çekilmesiyle bir tek Tayvan, Hainan ve bunların etrafındaki adalar, Çin Cumhuriyeti'nin yönetimi altında kaldı. 21 Eylül 1949 tarihinde Komünist Parti Genel Sekreteri Mao Zedong, Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuruluşunu ilan etti.909192 Bunun ardından 1 Ekim'de Tiananmen Meydanı'nda kitlesel bir kutlama yer aldı; 1 Ekim böylece yeni ülkenin ilk Milli Günü olarak yapıldı. 1950'de Halk Kurtuluş Ordusu, Hainan'ı Çin Cumhuriyeti'nden ele geçirmeyi93 ve Tibet'i kendi topraklarına dahil etmeyi94 başardı. Buna rağmen, 1950'ler boyunca geride kalmış Kuomintang kuvvetleri Batı Çin'de isyan yürüttü.95 ABD kaynaklarında Çin HC'nin kuruluşu, o dönemdeki ABD devlet politika belgelerinde yansıtıldığı gibi sıkça "Çin'in kaybı" (İngilizce: the loss of China) olarak nitelendirilir; Chomsky gibi düşünürler, bunun McCarthyciliğin başlangıcı olduğunu ileri sürer.96
Rejim, 1 ile 2 milyon arasında özel mülk sahibinin idam edilmesine sebep olan toprak reformuyla köylü sınıfın arasındaki popülerliğini pekiştirdi.97 Onun liderliği altında Çin, bağımsız bir sanayi sistemi ve kendi nükleer silahlarını geliştirdi.98 Çin nüfusu 550 milyondan 900 milyondan fazlaya yükselerek neredeyse iki katında arttı.99 Buna rağmen, büyük ölçekli ekonomik ve sosyal reform projesi olarak öngörülen Büyük İleri Atılım, 1958 - 1961 arasında çoğunun sebebi açlıktan ölme olan 45 milyon civarında insan hayatı kaybıyla sonuçlandı.100 1966'da Mao, ittifaklarıyla beraber 1976'daki kendi ölümüne kadar süren on yıllık siyasi suçlama ve toplumsal karışıklığa patlak veren Kültür Devrimi'ni başlattı.101 Ekim 1971'de Çin HC, Çin Cumhuriyeti'nin Birleşmiş Milletler'deki yerini aldı; üstelik Çin Cumhuriyeti'nin Güvenlik Konseyi'ndeki yerini alıp daimi Güvenlik Konseyi üyesi oldu.102
Mao'nun ölümünden kısa süre sonra Dörtlü Çete tutuklanıp Kültür Devrimi'nin aşırılıklarından sorumlu tutuldu. 1978'de Deng Şiaoping iktidara geldi ve köklü ekonomik reformlar başlattı. Komünist Parti, vatandaşların kişisel hayatları üzerindeki hükûmet kontrolünü gevşedi; komünlerse özel arazi kiralamanın lehine kademeli olarak yürürlükten kaldırıldı. Bu, Çin'in planlı ekonomiden pazarı giderek açılan bir ortama doğru geçişini işaretledi.103 Çin, şu anki anayasasını 4 Aralık 1982 tarihinde kabul etti. 1989'da Tiananmen Meydanı'nda düzenlenen öğrenci protestolarına karşı uygulanan şiddetli müdahaleler, Dünya'nın çeşitli ülkelerinden Çin hükûmetine yönelik kınama ve yaptırımlara yol verdi.104
1990'larda Jiang Zemin, Li Peng ve Zhu Rongji ülkeye önderlik etti. Onların yönetimi altında Çin'in ekonomik performansı, tahminen 150 milyon köylünün yoksulluktan çıkarılmasını ve %11,2 oranında yıllık ortalama gayri safi yurt içi hasıla artışının sürdürülmesini sağladı.105106 Ülke 2001'de resmen Dünya Ticaret Örgütü üyesi oldu ve 2000'lerde Hu Cintao ile Vın Ciabao önderliği altında yüksek ekonomik büyüme oranını devam ettirmeyi başardı. Bu hızlı büyüme ancak ülkenin doğal kaynaklarını ve çevresini de ciddi şekilde etkiledi107108 ve büyük oranda sosyal deplasmana neden oldu.109110 2000'lerin sonlarında ekonomik krize rağmen yaşam standartları hızlı şekilde artmaya devam etti, fakat merkezi politik denetim sıkı kaldı.111
2012 için planlanan on yıllık Komünist Parti liderliği değişimi hazırlıkları, hizipler arası anlaşmazlıklar ve siyasi skandallarla işaretlendi.112 Çin'in Kasım 2012'deki 18. Çin Komünist Partisi Ulusal Kongresi sırasında Şi Cinping, Hu Cintao'nun yerine Çin Komünist Partisi Genel Sekreteri olarak atandı.113114 Şi'nin altında Çin hükûmeti, yapısal istikrarsızlıklara ve yavaşlayan büyümeye115116117118 maruz kalan ekonomiyi reform etmeye yönelik büyük ölçekli girişimlerde bulunmaya başladı.119120 Şi-Li Yönetimi üstelik tek çocuk politikasına ve cezaevi sistemine ilişkin köklü reformlar ilan etti.121
Çin, kurak kuzeydeki Gobi ve Taklamakan çölleri ile nemli güneydeki subtropikal ormanlar arasında değişiklik gösteren geniş ve çeşitlilik dolu bir yeryüzüne sahiptir. Himalaya, Karakurum, Pamir ve Tanrı dağ sıraları Çin'i, Güney ve Orta Asya'nın birçok yerinden ayırır. Dünya'daki en büyük üçüncü ve altıncı nehirleri olan Yangtze (3.) ve Sarı (6.) nehirleri; Tibet Platosu'ndan yoğun nüfuslu doğu kıyısına kadar akar. Çin'in Büyük Okyanus ile kıyı şeridi 14.500 kilometre uzunluktadır ve Bohai, Sarı, Doğu Çin ve Güney Çin denizleri tarafından çevrelenir. Cilalı Taş Devri'nden beri Doğu ile Batı arası iletişim arteri olarak işlev göstermiş ve İpek Yolu'na ait kara yolunun temelini oluşturan Avrasya stepleri, Çin'i Kazakistan sınırına bağlayan toprağı oluşturur.
Çin Halk Cumhuriyeti, kara alanı açısından Rusya'dan sonra Dünya'nın en büyük ikinci ülkesi;122 toplam alan açısındansa "toplam alan"ın tanımına göre ya Rusya'yla Kanada'dan sonra en büyük üçüncü ya da bunlarla Amerika Birleşik Devletleri'nden sonra en büyük dördüncü ülkesidir.ya göre, Amerika Birleşik Devletleri'nin 9.522.055 km'lik toplam alanı, Çin'inkinden biraz daha küçüktür. CIA World Factbook'a göreyse 1996'da Büyük Göller'deki kıyı sularının ABD'nin toplam alanına eklenmesine kadar Çin'in toplam alanı ABD'ninkinden daha büyüktü. 1989-1996 arasında ABD'nin toplam alanı (toprak alanı artı iç su alanı) 9.372.610 km olarak gösterildi. Büyük Göller alanlarının ve kıyı sularının eklenmesiyle listelenen toplam alan 1997'de 9.629.091 km, 2004'tea 9.631.418 km, 2006'da 9.631.420 km, ve son olarak 2007'de karasuların eklenmesiyle 9.826.630 km olarak değiştirildi.}} Çin'in toplam alanı genellikle 9.600.000 km civarı olarak verilir.123 Spesifik yüzölçümü sayılarıysa 9.572.900 km (Encyclopædia Britannica)124, 9.596.961 km (BM Yıllık Demografik Raporu)125 ile 9.596.961 km (CIA World Factbook)126 arasında farklılık gösterir.
Çin'in kara sınırı; 22.117 km uzunluğuyla Yalu Nehri ağzından Tonkin Körfezi'ne kadar uzanıp, Dünya'nın en uzun toplam kara sınırını oluşturur.127 Çin; 14 farklı ülkeyle sınır paylaşıp aynı sayıda ülkeyle sınır paylaşan Rusya haricinde Dünya çapında en çok sayıda yabancı ülkeyle sınır paylaşan ülkedir.128 Çin, Doğu Asya'nın büyük kısmını kapsayıp şu ülkelerle sınır paylaşır: Güneydoğu Asya'da Vietnam, Laos ve Myanmar (Birmanya); Güney Asya'da Hindistan, Bhutan, Nepal, Afganistan ve Pakistan; Orta Asya'da Tacikistan, Kırgızistan ve Kazakistan; İç ve Kuzeydoğu Asya'da Rusya, Moğolistan ve Kuzey Kore. Çin üstelik Güney Kore, Japonya, Vietnam ve Filipinler ile deniz sınırı paylaşmaktadır.
Çin'in toprakları 18° ile 54° N enlemleri ve 73° ile 135° E boylamları arasında bulunur. Çin'in çeşitli yeryüzleri büyük oranda farklılık göstermektedir. Doğudaki Sarıdeniz ve Doğu Çin Denizi kıyılarında geniş ve yoğun nüfuslu alüvyonlu ovalar; kuzeydeki İç Moğolistan platosunun kenarlarındaysa büyük alanlar kapsayan çayırlar mevcuttur. Güney Çin'de tepeler ve alçak dağ sıraları hakim, merkez-doğudaysa Çin'in iki büyük nehrini oluşturan Sarı Nehir ile Yangtze Nehri'ne ait deltalar bulunur. Xi, Mekong, Brahmaputra ve Amur; Çin'in içinden geçen diğer önemli nehirlerin arasındadır. Batıda başta Himalaya Dağları olmak üzere büyük dağ sıraları mevcuttur. Taklamakan ve Gobi gibi kuzeydeki daha kurak yeryüzü şekillerinin arasında yüksek yaylalar bulunmaktadır. Dünya'nın en yüksek noktası olan Everest Dağı (8.848m), Çin-Nepal sınırındadır.129 Çin'in en alçak noktası ve Dünya'nın en alçak üçüncü noktasıysa Turfan Havzası'ndaki Ayding Gölü'nün tamamen kurumuş göl yatağıdır (-154m).130
Çin'in iklimi esasen kuru sezonlardan ve nemli musonlardan oluşur; bu, kış ve yaz arasında belirgin sıcaklık farklılıklarına yol açar. Kışın yüksek enlemli alanlardan esen kuzey rüzgârları soğuk ve kuru; yazın daha alçak enlemlerdeki kıyısal alanlardan esen güney rüzgârlarıysa ılık ve nemli.131 Ülkenin oldukça karmaşık topoğrafyası nedeniyle Çin'deki iklim bölgeden bölgeye farklılık göstermektedir.
Başta Gobi Çölü olmak üzere çöllerin giderek daha fazla yaygınlaşması, Çin'deki başlıca çevre sorunlarından birini teşkil etmektedir.132133 1970'lerden beri dikilen bariyer ağaç hatlarının kum fırtanalarının sayısını düşürmüş olmasına rağmen, uzun süreli kuraklıklar ve zararlı tarım uygulamaları, kuzey Çin'in her ilkbahar toz fırtınalarına maruz kalmasına sebep olmuştur. Bu fırtınalar; Kore ve Japonya dahil olmak üzere Doğu Asya'nın diğer bölgelerine de yayılır. 2007'de Çin'in çevre gözlemcisi olan Çevre Koruma Bakanlığı, Çin'in her sene 4.000 km'lik bir alanı çölleşmeye kaybettiğini belirtti.134 Su kalitesi, erozyon ve kirlilik kontrolü, Çin'in diğer ülkelerle bulunduğu ilişkiler kapsamında önemli sorunlar oluşturmuştur. Himalaya Dağları'ndaki buzulların erimesi, yüz milyonlarca insan için su sıkıntılarına yol verebilir.135 {{-}}
Çin; hem Palearktik hem de İndomalaya ekozonlarında bulunup, biyoçeşitlilik açısından dünyanın en zengin ülkelerinden biridir.136 Bir ölçüme göre, Çin'de 34.687'den fazla hayvan ve vasküler bitki türü bulunmaktadır; böylece biyoçeşitlilik açısından Brezilya ve Kolombiya'dan sonra Dünya'nın en zengin üçüncü ülkesidir.137 Ülke, 11 Haziran 1992 tarihinde Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi'ni imzaladı, sonra 5 Ocak 1993 tarihinde sözleşmeye taraf oldu.138 Daha sonra, 21 Eylül 2010'da sözleşmenin aldığı bir değişiklikle Ulusal Biyolojik Çeşitlilik Stratejisi ve Eylem Planı'nı hazırladı.139
Çin; en az 551 memeli türüne (Dünya'daki en yüksek üçüncü sayısı),140 1.221 kuş türüne (sekizinci),141 424 sürüngen türüne (yedinci)142 ve 333 iki yaşamlı türüne (yedinci)143 ev sahipliği yapmaktadır. Dünya'daki tropik bölgelerin haricinde Çin, her kategoride en fazla biyolojik çeşitlilik gösteren ülkedir. Çin'deki yaban hayatı, kendi yaşam alanını Dünya'nın en büyük homo sapiens nüfusuyla paylaşmakta ve bunlardan büyük oranda basınç görmektedir. Ağırlıklı olarak yaşam alanı tahripatı, çevre kirliliği ve yiyecek, kürk veya geleneksel Çin tıbbı malzemeleri için kaçak avcılığı gibi insan aktiviteleri nedeniyle Çin'de en az 840 hayvan türü tehdit altında, savunmasız veya yerel olarak yok olma tehlikesi altındadır.144 Nesli tükenmek üzere olan yaban hayatı yasayla korunmaktadır, ve 2005 itibarıyla 149,95 milyon hektarlık bir toplam alan veya Çin'in toplam kara alanının %15'ini kapsayan 2.349 doğa rezervi bulunmaktadır.145
Çin'de 32.000'den fazla vasküler bitki türü mevcut146 ve çeşitli orman türlerine ev sahipliği yapılmaktadır. Soğuk, iğne yapraklı ormanlar, ülkenin kuzeyinde egemen olup, sığın ve Asya kara ayısı gibi hayvan türlerini desteklemenin yanı sıra 120'den fazla kuş türünü desteklemektedir.147 Nemli iğne yaprakları ormanların kerpeteni, bambu çalılıklarını içerebilir. Ardıç ve porsuğun mevcut olduğu daha yüksek rakımlı alanlardaysa bambunun yerine ormangülü bulunabilir. Merkez ve güney Çin'de egemen olan subtropikal ormanlar, 146.000'e kadar flora türünü desteklemektedir.148 Tropikal ve mevsimsel yağmur ormanlarının Yünnan ve Hainan Adası'na sınırlı olmakla birlikte Çin'deki tüm hayvan ve bitki türlerinin dörtte birini barındırırlar.149 Çin'de 10.000'den fazla mantar türü kaydedilmiştir; bunların neredeyse 6.000'i yüksek mantarlardır.150
Son onyıllarda Çin, ciddi oranda çevre bozukluğu ve kirliliğine maruz kalmıştır.151152 1979 Çevresel Koruma Kanunu çerçevesindeki düzenlemeler sıkı olsa da, bunlar oldukça zayıf şekilde uygulanmaktadır, zira ekonomik büyümenin lehine bunlar sürekli yerel topluluklar ve hükûmet memurları tarafından göz ardı edilmektedir.153 Kentsel hava kirliliği, ülke çapında ciddi bir sağlık sorunu teşkil etmektedir; Dünya Bankası tahminlerine göre Dünya'nın en kirli 20 şehrin 16'sı Çin'de bulunmaktadır.154 Çin, Dünya'nın en büyük karbon dioksit salınımcısıdır.155 Ülkede ayrıca büyük su kirliliği sorunları mevcuttur: 2011'in sonuna doğru Çin'deki nehirlerin %40'ı endüstriyel ve tarımsal atıklar tarafından kirlenmiş durumdaydı.156 2014'te Çin'deki kişi başına göre iç tatlısu kaynakları 2.062 m'e azalmıştı; üstelik Dünya genelindeki sayı 5.920 m iken Kuzey Çin Ovası'ndaki sayı 500 m'ten azdı.157158159
Bunlara rağmen Çin, Dünya çapında yenilenebilir enerji ve bunun ticarileştirilmesindeki en önde gelen yatırımcıdır; sadece 2011'de yenilenebilir enerjiye 52 milyon Amerikan doları değerinde yatırım yapıldı.160161162 Yenilenebilir enerji teknolojilerinin önemli bir üreticisidir ve yerel ölçekli yenilenebilir enerji projelerine büyük yaptırımlar yapmaktadır.163164 2015'te Çin'deki enerjinin %24'ü yenilenebilir kaynaklardandı. Bu kaynakların arasındaki en yaygını hidroelektrik güç: 197 GW'lık toplam yüklenmiş kapasiteyle Çin, Dünya'nın en büyük hidroelektrik güç üreticisidir.165166 Çin ayrıca Dünya'nın en büyük yüklenmiş fotovoltaik güneş enerjisi sistemine ve rüzgâr enerjisi sistemine sahiptir.167168 2011'de Çin hükûmeti, on yıllık bir süre zarfında su altyapısına ve desalinasyon projelerine dört trilyon yuan (619 milyar ABD$) değerinde yatırım yapma ve 2020'ye kadar bir taşkın önleme ve kuraklık önleme sistemin inşaatını tamamlamama planlarını açıkladı.169170 2013'te Çin, özellikle ülkenin kuzeyinde 277 milyar ABD$ değerinde bir hava kirliliği azaltma girişimi başlattı.171
| Şi Cinping <small>Genel Sekreter ve Devlet Başkanı</small> | Li Keçiang <small>Başbakan</small> |
Çin anayasasına göre Çin Halk Cumhuriyeti; "işçi sınıfının önderliği altında ve işçiler ile köylüler arasındaki ittifaka dayalı halkın demokratik diktatörlüğü altında bir sosyalist devlettir;" devlet organlarıysa "demokratik merkeziyetçiliğin prensiplerini uygular."172 Çin HC, komünizmi açık şekilde destekleyen, Dünyadaki sosyalist devletlerden biridir. Başta İnternet'e özgür erişim, basın özgürlüğü, toplantı ve gösteri özgürlüğü, çocuk sahibi olma hakkı, sosyal örgütlerin serbest oluşumu ve din özgürlüğü olmak üzere birçok alanda ağır kısıtlamaların173 mevcut olmasıyla beraber Çin hükûmeti, kimi zaman komünist ve sosyalist, kimi zaman da otoriter ve korporatist olarak nitelendirilmiştir.174 Mevcut siyasi, ideolojik ve ekonomik sistemleri; Çin'in liderleri tarafından "halkın demokratik diktatörlüğü", "Çin değerleri ile sosyalizm" (yani Marksizm'in Çin şartlarına uyarlanması) ve "sosyalist piyasa ekonomisi" olarak tanımlanmıştır.175 {{-}}
Çin anayasası; ülkenin "Çin Komünist Partisi [ÇKP] liderliği altında" yönetildiğini belirtir.176 Çin, de facto olarak tek partili rejim olduğu için Genel Sekreter (parti lideri), devlet ve hükûmet üzerindeki nihai güce sahip olup üstün lider olarak işlev göstermektedir.177 Seçim sistemi piramit şeklindedir. Yerel Halk Kongreleri doğrudan seçilir; Halk Kongreleri'nin Ulusal Halk Kongresi (UHK)'ne kadar daha yüksek seviyeleriyse, hemen alttaki seviyedeki Halk Kongresi üyeleri tarafından dolaylı olarak seçilir.178 Mevcut siyasi sistem ademi merkezlidir ve eyalet ve eyalet-altı seviyelerindeki liderler büyük oranda özerkliğe sahiptir.179 Sekiz diğer siyasi partinin UHK'da ve Çin Halk Siyasi Danışma Konferansı (ÇHSDK)'nda temsilcileri vardır.180 Çin, Leninist "demokratik merkeziyetçilik" prensibini desteklemektedir,181 ancak Ulusal Halk Kongreleri sözde bir "süper noter" organı olmakla eleştirilmiştir.182
Çin Devlet Başkanı, devletin itibarı başı olup Ulusal Halk Kongresi uyarınca törensel figüran olarak görev yapar. Çin Başbakanı, hükûmet başkanı olup dört başbakan yardımcısından ve hem bakanlıkların hem de komisyonların başkanlarından oluşan Devlet Konseyi'ne başkanlık etmektedir. Şu anki devlet başkanı; aynı zamanda Çin Komünist Partisi Genel Sekreteri ve Merkezi Askeri Komisyonu Başkanı olarak görev yapan Şi Cinping'dir; Şi böylece Çin'in üstün lideridir.183 Şu anki başbakansa; aynı zamanda Çin'in de facto üst düzey karar verme organını oluşturan Çin Komünist Partisi Politbüro Yürütme Komitesi'nin üst düzey bir üyesi olan Li Keçiang'dır.184185
Köy ve kasaba seviyesinde açık, çekişmeli seçimlerin düzenlenmesiyle siyasi liberalleşmeye doğru bazı adımlar atılmıştır.186187 Parti ancak fiilen hükûmet görevlendirmeleri üzerindeki yetkiye sahiptir: etkili bir muhalefet var olmaksızın ÇKP çoğunlukla varsayılan olarak kazanır. Zenginlerle fakirler arasında büyüyen uçurum ve hükûmet yolsuzluğu, Çin'deki ana siyasi kaygıların arasındadır.188189 Buna rağmen, hükûmet ve hükûmetin devlet yönetimi için kamu destek seviyesi yüksektir; 2011'de yapılan bir ankete göre Çin vatandaşlarının %80-95'i, merkezi hükûmetle memnun olduklarını ifade ettiler.190
Çin Halk Cumhuriyeti, 22 eyalete; her biri bir azınlık grubuna atanmış beş özerk bölgeye; dört doğrudan yönetilen şehire; ve büyük oranda siyasi özerkliğe sahip iki Özel İdari Bölge (ÖİB)'ye bölünür. Hong Kong ve Makao ÖİB'leri haricinde tüm bu bölümler, kolektif olarak "Çin anakarası" olarak bilinir. Çin anakarasının idari bölümleri, altı farklı bölgeye gruplanabilir: Kuzey Çin, Kuzeydoğu Çin, Doğu Çin, Güney Merkez Çin, Güneybatı Çin ve Kuzeybatı Çin.
Çin, Tayvan'ı 23. eyaleti olarak varsaymaktadır; Tayvan ancak Çin Halk Cumhuriyeti'nin toprak taleplerini reddeden Çin Cumhuriyeti'nin yönetimi altındadır.191 Tüm Çin Halk Cumhuriyeti toprakları üzerinde talepte bulunan Çin Cumhuriyeti, Çin HC'ndeki idari bölünmelerinin hiçbirini tanımamaktadır.
ÇHC'nin 175 ülkeyle diplomatik ilişkisi var ve 162 ülkede elçilik işletmektedir. Ülkenin meşruiyeti, Çin Cumhuriyeti ve bazı diğer ülkeler tarafından reddedilmektedir; böylece sınırlı şekilde tanınan devletlerin arasındaki en büyüğü ve en yüksek nüfusa sahip olanıdır. 1971'de ÇHC, Çin'in tek temsilci devleti olarak hem Birleşmiş Milletler'de hem de Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin beş daimi üyesinin biri olarak Çin Cumhuriyeti'nin yerini aldı.192 Çin ayrıca Bağlantısızlar Hareketi'nin eski üyesi ve lideriydi, ve kendini hala gelişmekte olan ülkelerin bir temsilcisi olduğunu varsaymaktadır.193 Çin; Brezilya, Rusya, Hindistan ve Güney Afrika'yla beraber yükselen büyük ekonomilerin grubu BRICS'in bir üyesidir ve Nisan 2011'de Hainan-Sanya'da grubun üçüncü resmî zirvesine ev sahipliği yaptı.194
Tek Çin politikasının kendi yorumlamasına göre Pekin, diğer ülkelerle diplomatik ilişki kurmanın ön koşulu olarak o ülkenin ÇHC'nin Tayvan üzerindeki toprak talebini tanımasını ve Çin Cumhuriyeti hükûmetiyle resmî bağlarını kesmesini beklemektedir. Özellikle silah satışı konusunda195 yabancı ülkeler Tayvan'a yönelik diplomatik jestte bulununca Çinli memurlar birçok zaman buna karşı itiraz etmiştir.196
Araştırmacılara göre Çin'in mevcut dış politikasının birçok unsuru, Başbakan Zhou Enlai'nin geliştirdiği Barışçıl Birlikte Varolmanın Beş İlkesi'ne dayanmaktadır; ayrıca ideolojik farklılıklara rağmen devletler arası ilişkilerin sürdürülmesini savunan "tekdüzeliksiz uyum" kavramıyla şekillendirilir.197 Bu politika; Çin'in Zimbabve, Kuzey Kore ve İran gibi Batı devletlerinin tehlikeli ya da baskılayıcı olarak algıladığı devletleri desteklemesine yol vermiş olabilir.198 Çin'in Rusya'yla yakın ekonomik ve askeri ilişkileri var,199 ve her iki ülke BM Güvenlik Konseyi'nde sıklıkla birbiriyle aynı şekilde oy vermektedir.200201202
Son on yıllarda Çin, kendi Asya-Pasifik komşularıyla serbest ticaret bölgeleri ve güvenlik paktlarının kurulması yönünde çağrılarda bulunmasında giderek daha büyük bir rol oynamıştır. Çin, 11 Aralık 2001 tarihinde Dünya Ticaret Örgütü üyesi oldu. 2004'te, bölgesel güvenlik sorunlarına ilişkin bir forum olarak yepyeni Doğu Asya Zirvesi (DAZ) çerçevesinin kuruluşunu önerdi.203 ASEAN Artı Üç, Hindistan, Avustralya ve Yeni Zelanda'nın dahil olduğu DAZ, açılış zirvesini 2005'te düzenledi. Çin ayrıca Rusya ve Orta Asya cumhuriyetleriyle beraber Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ)'nün kurucu üyelerinden biridir.
2000'de Amerika Birleşik Devletleri Kongresi; Çin'le "kalıcı normal ticari ilişkiler" ("permanent normal trade relations")in kurulmasını kabul edip, Çin ihracatının çoğu diğer ülkelerden gelen mallarla aynı düşük tariflerle ülkeye girmesine izin verdi.204 Çin'in en önemli ihracat pazarı olan ABD'yle büyük oranda ticaret fazlası vardır.205 2010'ların başlarında Amerikalı siyasetçiler, Çin yuanı değerinin oldukça düşük olması nedeniyle Çin'in haksız ticaret avantajına sahip olduğunu savundular.206207208 Son on yıllarda Çin, ticaret ve ikili işbirliği yönünde Afrika ülkeleriyle ilgilenme politikasını izlemektedir;209210211 2012'de Çin-Afrika ticaretinin toplam değeri 160 milyar ABD$'ndan fazlaydı.212 Çin üstelik büyük Güney Amerika ekonomileriyle de ilişkilerini güçlendirmiştir; Brezilya'nın en büyük ticaret ortağı olmasının yanı sıra Arjantin'le de stratejik bağlar kurmuştur.213214
ÇHC; ikinci Çin İç Savaşı sonrasındaki kuruluşundan beri günümüz yaygın olarak Tayvan olarak bilinen ayrı siyasi varlık olan Çin Cumhuriyeti yönetimi altındaki toprakların ÇHC'ne ait olduğunu savunup bu topraklar üzerinde toprak talebinde bulunmaktadır. Tayvan Adası'nı Tayvan Eyaleti'ne; Kinmen'le Matsu'nun Fujian Eyaleti'ne; ve Güney Çin Denizi'nde Çin Cumhuriyeti yönetimi altındaki adaların Hainan ve Guangdong eyaletlerine ait olduğunu varsaymaktadır. Tek Çin politikasının ÇHC'nin en önemli diplomatik ilkelerin arasında olmasıyla beraber Çin-Tayvan ilişkilerinin karmaşıklığı nedeniyle bu toprak talepleri oldukça tartışmalıdır.215
Çin'in Tayvan haricinde diğer toprak anlaşmazlıkları da mevcuttur. 1990'lardan beri Çin, Hindistan'la bulunduğu sınır anlaşmazlığı ve Bhutan'la sınırının kesinleşmemesi dahil olmak üzere çeşitli sınır anlaşmazlıklarını çözmek için müzakerelerde bulunmuştur. Çin'in ayrıca Senkaku Adaları ve Scarborough Kum Bankı gibi Doğu ve Güney Çin Denizi'ndeki çeşitli küçük adaların hangi ülkeye ait olduğu konusunda çok uluslu anlaşmazlıkları vardır.216217 21 Mayıs 2014 tarihinde Şi Cinping; Şanghay'da düzenlenen bir konferansta verdiği bir konuşmada Çin'in toprak anlaşmazlıklarını barışçıl şekilde çözmeyi taahhüt etti: "Çin, toprak egemenliği ve deniz hakları ve menfaatleri üzerinde diğer ülkelerle bulunduğu anlaşmazlıklarının barışçıl çözümünün arayışına kararlıdır."218
2012'de Senkaku Adaları (Çince Diaoyü) nedeniyle Japonya'yla aralarında ada krizi yaşandı.219
Çin, düzenli olarak potansiyel yeni süper güç olarak nitelendirilir; Çin'in hızlı ekonomik ilerlemesi, büyüyen askeri gücü, çok büyük nüfusu ve uluslararası alandaki büyüyen etkisi, bazı yorumcular tarafından Çin'in
Çin demokrasi hareketi, sosyal aktivistler ve Çin Komünist Partisi'nin bazı üyeleri; hem sosyal hem de siyasi reformların yapılması gerektiğini dile getirmiştir. 1970'lerden beri Çin'deki ekonomik ve sosyal kontroller büyük oranda gevşetilse de siyasi özgürlük yine sıkı şekilde kısıtlanmaktadır. Çin Halk Cumhuriyeti Anayasası'na göre vatandaşların "temel hakları"; ifade özgürlüğü, basın özgürlüğü, adil yargılanma hakkı, din özgürlüğü, genel oy hakkı ve mülkiyet hakkı içermektedir. Bu hükümler ancak pratikte devlet tarafından cezai kovuşturmaya karşı fazla koruma sağlamaz.225226 Hükûmet politikalarına ve iktidardaki Komünist Parti'ye yönelik bazı eleştirilerin hoş görülmesine rağmen, özellikle İnternet'te227228 siyasi içerikli yorumların ve bilgilerin sansürü, toplu eylemlerin yer almasını önlemek için düzenli olarak kullanılan bir yöntem.229 Sınır Tanımayan Gazeteciler'in 2005'te yayımladığı Yıllık Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi'nde Çin, 167 devletin arasında 159. sırada yer aldı; bu, Çin'de çok düşük seviyede basın özgürlüğünün mevcut olduğunu gösterir.230 2014'te Çin, 180 ülkenin arasında 175. sırada yer aldı.231
Köylerden şehirlere göç edenler, devlet yardımlarına erişimi kontrol eden hukou ev kayıt sistemi nedeniyle kendilerine ikinci sınıf vatandaş muamelesi edildiğini görürler.232233 Mülkiyet hakları genellikle kötü korunmaktadır;234 vergi sistemiyse yoksul vatandaşları orantısız bir şekilde etkiler.235 Buna rağmen, 2000'lerden beri kırsal alanlarda uygulanan birçok vergi uygulaması ya azaltılmış ya da tamamen kaldırılmış ve köylerde yaşayanlara ek sosyal hizmetler sunulmuştur.236237
Birçok yabancı hükûmet, yabancı basın ajansı ve sivil toplum kuruluşu; yargısız gözaltına alınma, zorla kürtaj,238 zorla itiraf, işkence, temel hakların kısıtlanması239240 ve idam cezasının aşırı kullanımı241242 gibi yaygın sivil hak ihlallerinin yer aldığını ileri sürüp, Çin'deki insan hakları durumunu düzenli olarak eleştirmektedir. Hükûmet, "toplumsal istikrar"a karşı olası tehdit olarak algıladığı popüler protesto ve gösterileri bastırmıştır, ör. 1989 Tiananmen Meydanı protestoları.
Falun Gong, 1992'de ilk kez kamuya öğretildi. Falun Gong uygulayıcıları sayısının 70 milyona243 ulaştığı 1999'da, Falun Gong'a zulüm başladı; bu, toplu tutuklamalarla, hukukdışı gözaltına alınmalarla, ve gözaltında işkence ve ölümlerin yer aldığını ileri süren raporlarla sonuçlanmıştır.244245 Çin devleti; şiddetli polis darbeleri ve din baskısı dahil olmak üzere Tibet ve Şincan'da büyük ölçekli baskıyla ve insan hakları ihlalleriyle düzenli olarak suçlanmaktadır;246247 ör. Şincan'daki yeniden eğitim kampları.
Çin hükûmeti, geçim ve ekonomik kalkınma haklarının diğer insan hakları türleri için ön şart olduğunu ve insan hakları kavramının bir ülkenin mevcut ekonomik gelişme seviyesini dikkate alması gerektiğini savunarak yabancı eleştirilere yanıt verir.248 1970'lerden beri yaşam standardının, okuryazarlık oranının ve beklenen ortalama yaşam süresinin yükseldiğini, işyeri güvenliğinin ilerlediğini, ve Yangtze Nehri'nin sürekli oluşturduğu seller gibi doğal afetlerle mücadale teşebbüslerinde bulunduğunu vurgular.249250251 Demokrasiye dair yaygın muhafazakâr görüşlere rağmen bazı Çinli siyasetçiler, demokratikleşmeyi desteklediğini bildirmişlerdir.252 Bazı köklü reform çabaları yürütülmüştür, ör. Kasım 2013'te hükûmet, tek çocuk politikasının gevşetilmesi ve çok eleştiriye uğramış emek yoluyla yeniden eğitim programının kaldırılması yönünde planların gerçekleşeceğini ilan etti,253 ancak insan hakları grupları, bu ikinci konuda şu ana kadar yürütülen reformların çoğunlukla yüzeysel olduğunu savunmuştur.254 2000'ler ve 2010'ların başı boyunca Çin hükûmeti, sosyal sorunlara pratik ve etkili çözümler sunan sivil toplum kuruluşlara giderek daha fazla hoşgörülü davrandı, ancak bu tür "üçüncü sektör" faaliyetler yine sıkı düzenlemelere tabidir.255256
Merkezi Askeri Komisyonu komutasındaki Halk Kurtuluş Ordusu (HKO), 2,3 milyon aktif birlikle Dünya'daki en büyük askeri kuvvete sahiptir.257 HKO; Kara Kuvvetleri (HKOKK), Deniz Kuvvetleri (HKODK), Hava Kuvvetleri (HKOHK), Roket Kuvvetleri (HKORK) ve Stratejik Destek Kuvvetleri (HKOSDK)'nden oluşur. Çin hükûmet verilerine göre Çin'in 2014'teki askeri bütçesi toplam 132 milyar ABD$ değerinde olup, Dünya'nın en büyük ikinci askeri bütçesini teşkil eder, ancak gayri safi yurt içi hasıla yüzdesi olarak Çin'in askeri harcamaları Dünya ortalamasının altındadır.258 Buna rağmen, Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü ve ABD Savunma Bakanı Ofisi dahil olmak üzere birçok otorite, Çin'in gerçek askeri harcamalarını yayımlamadığını savunup gerçek sayının resmî bütçe rakamlarından çok daha yüksek olduğunu iddia etmektedir.259260
Çin, tanınmış bir nükleer silah devleti olup hem büyük bölgesel askeri güç hem de potansiyel askeri süper güç olarak sayılır.261 ABD Savunma Bakanlığı'nın 2013'te yayımladığı bir rapora göre Çin, 50-75 arasında KABF ve çok sayıda KMBF barındırmaktadır.262 Ancak Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin dört diğer üyesinden ziyade Çin'in askeri güç projeksiyonu yetenekleri oldukça kısıtlıdır.263 Bu durumu dengelemek için Çin, 2000'lerin başından beri birçok güç projeksiyonu varlığı geliştirmiştir: Çin'in ilk uçak gemisi 2012'de hizmete girdi,264265266 üstelik nükleer güçle çalışan saldırı ve balistik füze denizaltılarının dahil olduğu büyük bir denizaltı filosuna sahiptir.267 Çin ayrıca kritik deniz şeritleri boyunca bir dış askeri ilişkiler ağını kurmuştur.268
Çin, son on yıllarda kendi hava kuvvetlerini modernleştirmekte büyük ilerlemeler etmiştir; Suhoy Su-30 gibi Rus avcı uçakları satın almanın yanı sıra başta Chengdu J-10 ile J-20 ve Shenyang J-11, J-15, J-16 ve J-31 olmak üzere kendi modern avcılarını da üretmiştir.269270 Çin ayrıca kendine özgü hayalet uçakların ve çok sayıda insansız hava aracının gelişiminde etkindir.271272273 Hava ve deniz inkarı silahlarında gelişimler, hem Japonya hem de Vaşington'ın bakış açısına göre bölgesel tehditleri arttırmıştır.274275 Çin, yaşlanan Sovyet envanterini modern Type 99 tankının çeşitli türevleriyle değiştirerek ve ağ merkezli harp yeteneklerini geliştirmek için C3I ve C4I sistemlerini yükselterek yerli kuvvetlerini yenilemiştir.276 Buna ek olarak Çin, uydu karşıtı füzeler,277 seyir füzeleri278 ve denizaltıdan başlatılan nükleer KABF'ler279 dahil olmak üzere çok sayıda gelişmiş füze sistemini geliştirmiş veya elde etmiştir.280281 Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü verilerine göre Çin, 2010-14 arasında Dünya'nın en büyük üçüncü büyük silah ihracatçısı oldu; bu, 2005-2009 arasındaki dönemden yüzde 143 oranında bir artış teşkil etmektedir.282
Çin, son iki bin yılın çoğu boyunca, refah ve gerileme döngüleri geçirmiş olmakla birlikte Dünya'nın en büyük ekonomisine sahipti.283284 Uluslararası Para Fonu (IMF)'na göre 2014 itibarıyla Çin, nominal GSYİH açısından 10,380 trilyon ABD$ değerinde nominal GSYİH'yla Dünya'nın en büyük ikinci ekonomisine sahiptir.285 Satın alma gücü paritesi (SAGP) GSYİH'sı açısındansa Çin ekonomisi, 2014'te 17,617 trilyon ABD$ SAGP GSYİH'sıyla Dünya'nın en büyüğüdür.286 2013'te kişi başına SAGP GSYİH'sı 12.880 ABD$ idi; kişi başına nominal GSYİH'sıysa 7.589 ABD$. Her iki durumda Çin, küresel kişi başına GSYİH sıralamalarında IMF listesindeki 183 ülke arasında yaklaşık 80 ülkeden daha düşük bir sıradadır.287
1949'daki kuruluşundan 1978'in sonuna kadar Çin Halk Cumhuriyeti, Sovyetler Birliği tarzında merkezi bir planlı ekonomi idi. 1976'da Mao'nun ölümünün ve Kültür Devrimi'nin sonunun ardından Deng Şiaoping'le yeni Çin liderliği, ekonomiyi reform etmeye ve tek partili yönetim altında daha piyasa odaklı bir karma ekonomiye doğru geçmeye başladı. Tarımsal kolektifleştirme kaldırıldı ve tarım arazileri özelleştirildi; dış ticaretinse yeni, önemli bir odak noktası olması, Özel Ekonomik Bölgeler'in kuruluşuna yol verdi. Verimsiz devlet şirketleri yeniden yapılandırıldı; kârsız olanlarsa çok sayıda iş kaybı sonucuyla tümüyle kapatıldı. Günümüz Çin, esas olarak özel mülk sahipliğine dayalı bir pazar ekonomisi olarak nitelendirilir288 ve devlet kapitalizminin en önde gelen örneklerinden biridir.289290 Enerji üretimi ve ağır sanayi gibi stratejik "sütun" sektörlerin üzerinde devlet yine hakim, ancak 2008 itibarıyla yaklaşık 30 milyon özel işletmenin kaydedilmesiyle özel girişimlerde muazzam bir artış yer almıştır.291292293294
1978'de ekonomik liberalleşmenin başlamasından beri Çin, büyük ölçüde yatırım ve ihracat yönlü büyümeye dayanarak,295 Dünya'nın en hızlı büyüyen ekonomilerin arasında olmuştur.296 IMF'ye göre Çin'in 2001-2010 arasındaki yıllık ortalama GSYİH büyüme oranı %10,5. 2007-2011 arasında Çin'in ekonomik büyüme oranı, tüm G7 üye devletlerinin toplam büyüme oranlarıyla eşitti.297 Citigroup'un Şubat 2011'de hazırladığı Küresel Büyüme Jeneratörleri Endeksi'ne göre Çin, çok yüksek bir büyüme değerlendirmesine sahiptir.298 Yüksek verimliliği, düşük işçilik maliyetleri ve oldukça iyi altyapısı, hepsi Çin'in imalat sektöründe küresel lider olmasını sağlamıştır. Buna rağmen, Çin aynı zamanda enerji tüketimi açısından hem enerji yoğunluğu hem de enerji verimsizliği gösteren bir ekonomidir;299 2010'da Çin, Dünya'nın en büyük enerji tüketicisi oldu,300 kendi enerji ihtiyaçlarının %70'ini kömür yakarak karşılar ve Eylül 2013'te ABD'nin önünden geçerek Dünya'nın en büyük petrol ithalatçısı oldu.301302 2010'ların başlarında Çin'in ekonomik büyüme oranı; yerli kredi sorunları, Çin ihracatına yönelik uluslararası talebin zayıflaması ve küresel ekonominin kırılganlığı nedeniyle yavaşlamaya başladı.303304305
Çevrimiçi alemde Çin'in e-ticaret endüstrisi, Avrupa Birliği ve ABD'dekilerden daha yavaş şekilde büyüdü, ancak 2009'dan beri bu konuda önemli adımlar atılmıştır. Credit Suisse'e göre, Çin'deki çevrimiçi işlemlerin toplam değeri, 2008'de önemsiz bir boyuttan 2012'de yaklaşık 4 trilyon RMB (660 milyar ABD$)'ye çıktı. Çin'deki çevrimiçi ödeme pazarındaki egemen firmalar Alipay, Tenpay ve China UnionPay.306
Çin, Dünya Ticaret Örgütü üyesi olup, 2012 itibarıyla 3,87 trilyon ABD$ değerinde toplam uluslararası ticaret değerine sahip olmasıyla Dünya'nın en büyük ticaret gücüdür.307 2010'un sonunda yabancı döviz rezervleri 2,85 trilyon ABD$'na ulaştı; bu önceki seneden %18,7 oranında bir artış teşkil eder, böylece açık arayla Dünya'nın en büyük rezervlerine sahiptir.308309 2012'de 253 milyar ABD$ değerinde içe doğrudan yabancı yatırım (DYY) alarak Dünya'nın en büyük içe DYY alıcısıydı.310 2014'te Çin, 64 milyar ABD$ değerinde döviz havaleleri kazanarak Dünya'nın en büyük ikinci havale alıcısıydı.311 Çin, yurt dışında da yatırımlarda bulunmaktadır; birçok büyük yabancı firmanın Çinli şirketler tarafından devralınmasının312 yanı sıra 2012'e Çin'in toplam dışa DYY'ı 62,4 milyar ABD$ değerinde idi.313 2009'da Çin, 1,6 trilyon ABD$ değerinde ABD menkul kıymetlerine sahipti,314 üstelik 1,16 trilyon ABD$'ndan fazla ABD hazine tahvillerine sahip olup ABD ulusal borcunun en büyük sahibiydi.315316 Çin'in düşük değerli döviz kuru, diğer büyük ekonomilerle sürtüşmelere neden olmuştur,317318319 ayrıca büyük miktarda sahte ürün imalatı konusunda çok eleştirilmiştir.320321 McKinsey danışmanlık firmasına göre, Çin'deki toplam ödenmemiş borç, 2007'de 7,4 trilyon ABD$'ndan 2014'te 28,2 trilyon ABD$'na çıktı; bu, Çin'in GSYİH'sının %228'ini yapar.322 2017'de Uluslararası Finans Enstitüsü, Çin'deki borçların GSYİH'nın %304'ine çıktığını ileri sürdü.323
<div class="floatright"> <table> <tbody> <tr class="odd"> <td><p><timeline> ImageSize = width:200 height:140 PlotArea = left:60 bottom:20 top:10 right:0 AlignBars = justify DateFormat = yyyy Period = from:0 till:20000 TimeAxis = orientation:horizontal</p> <p>Colors =</p> <p><code>id:gray value:gray(0.5)</code> <code>id:line1 value:gray(0.9)</code> <code>id:line2 value:gray(0.7)</code></p> <p>ScaleMajor = unit:year increment:5000 start:0 gridcolor:line2 ScaleMinor = unit:year increment:1000 start:0 gridcolor:line1</p> <p>BarData =</p> <p><code>bar:ABD text:ABD</code> <code>bar:Çin text:Çin</code> <code>bar:Japonya text:Japonya</code> <code>bar:Almanya text:Almanya</code> <code>bar:Fransa text:Fransa</code></p> <p>PlotData=</p> <p><code>color:tan1 width:10</code> <code>bar:ABD from:start till:17416 text:17.416</code> <code>color:yellow width:10</code> <code>bar:Çin from:start till:10355 text:10.355</code> <code>color:tan1 width:10</code> <code>bar:Japonya from:start till:4769 text:4.769</code> <code>bar:Almanya from:start till:3908 text:3.908</code> <code>bar:Fransa from:start till:2902 text:2.902</code></p> <p>TextData =</p> <p><code>pos:(5,1) textcolor:gray fontsize:S text:Milyar $</code></p> <p></timeline></p></td> </tr> <tr class="even"> <td><p>Milyar ABD$ değerinde büyük ekonomilerin 2014 yılı nominal GSYİH'larının karşılaştırması (<small><a href="Uluslararası_Para_Fonu" title="wikilink">IMF</a></small>)<a href="#fn1" class="footnote-ref" id="fnref1" role="doc-noteref"><sup>1</sup></a></p></td> </tr> </tbody> </table> <section class="footnotes footnotes-end-of-document" role="doc-endnotes"> <hr /> <ol> <li id="fn1" role="doc-endnote"><a href="#fnref1" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> </ol> </section> </div>Çin, 2009'daki Küresel Rekabet Endeksi'nde 29. sırada yer aldı;324 ancak 2011 Ekonomik Özgürlük Endeksi'nde 179 ülkenin arasında sadece 136. sıradadır.325 Fortune dergisinin 2020'de yayımladığı Global 500 büyük firmalar listesinde 124 tane Çin şirketi yer alır;326 bu Çin şirketlerinin toplam bileşik geliri 5,8 trilyon ABD$.327 Aynı sene içerisinde Forbes, Dünya'daki en büyük on halka açık şirketinin beş tanesinin Çinli olduğunu bildirdi; bunların arasında toplam aktiflerine göre Dünya'nın en büyük bankası olan Çin Endüstri ve Ticaret Bankası yer almaktadır.328
"Orta sınıf" kapsamına, yıllık geliri 10.000-60.000 ABD$ arasında olan bireyler girerse Çin'deki orta sınıf nüfusu, 2012'de 300 milyondan fazlaya çıkmıştı.329 Hurun Raporu'na göre, Çin'deki ABD doları milyarderlerin sayısı, 2009'da 130'dan 2012'de 251'e çıktı; Çin böylece Dünya'nın en büyük ikinci milyarder sayısına sahiptir.330331 Çin'deki yerel perakende pazarının değeri, 2012'de 20 trilyon yuan (3,2 trilyon ABD$)dan fazla idi,332 2013 itibarıyla da her sene %12 oranında büyümektedir;333 ülkedeki lüks eşya pazarıysa büyük oranda gelişmiştir ve küresel payının %27,5'ini oluşturur.334 Ancak son senelerde Çin'deki hızlı ekonomik büyüme, ağır tüketici enflasyonunun oluşmasına katkıda bulunmuş,335336 bu nedenle de daha fazla hükûmet düzenlemesine yol vermiştir.337 Çin'de büyük oranda gelir eşitsizliği mevcuttur;338 bu özellikle son on yıllarda artmıştır.339 2012'de Çin'in resmî Gini katsayısı 0,474.340 Güneybatı Finans ve Ekonomi Üniversitesi'nin yaptığı bir çalışmaya göre, Çin'in Gini katsayısı 2012'de aslında 0,61'e ulaşmıştı; Çinlilerin en zengin %1'iyse Çin'deki zenginliğin %25'ten fazlasına sahipti.341
2008 küresel finans krizi sonrasında Çin, ABD dolarına bağımlılığını ve uluslararası para sisteminin zayıflığını fark etti.342 2009'da dim sum tahvil pazarının kurulmasıyla ve denizaşırı RMB likidite havuzlarının kuruluşunu sağlayan Sınır Ötesi Ticaret RMB Uzlaşma Pilot Projesi'nin genişletilmesiyle RMB'nin uluslararasılaşma süreci hızlandırıldı.343344 Kasım 2010'da Rusya, Çin'le ikili ticaretinde Çin renminbisi'ni kullanmaya başladı.345 Bunun sonrasında Japonya,346 Avustralya,347 Singapur,348 Birleşik Krallık349 ve Kanada'yla350 ikili ticarette de Renminbi kullanılmaya başladı. 2013'te Renminbi, hızlı uluslararasılaşmasından dolayı Dünya'nın en çok işlem gören sekizinci para birimi oldu.351
Bir zamanlar Çin, Ming Hanedanı dönemine kadar bilim ve teknoloji dallarında Dünya lideriydi. Kâğıt, matbaacılık, pusula ve barut ("Dört Büyük Buluş") gibi antik Çin keşifleri ve icatları, ilk önce Asya'ya, sonra da Avrupa'ya yayıldı. Negatif sayı kullanan ilk matematikçiler Çinliydi.352353 Ancak 17. yüzyıla gelince Batı Dünyası, bilimsel ve teknolojik gelişme açısından Çin'i aşmıştı.354 Bu Büyük Iraksama'nın sebepleri hâlen tartışılmaktadır.355
Batı ulusları tarafından 19. yüzyılda tekrarlanan askeri yenilgilerin ardından Çinli reformcular, Kendini Güçlendirme Hareketi kapsamında modern bilimi ve teknolojiyi terfi etmeye başladı. 1949'da Komünistler iktidara geldikten sonra; bilimsel araştırmanın merkezi planlamanın bir parçası olduğu Sovyetler Birliği modeline dayanarak bilim ve teknolojiyi düzenleme teşebbüsleri edildi.356 Mao'nun 1976'daki ölümünden sonra bilim ve teknoloji, Dört Modernizasyon'un biri olarak saptandı,357 Sovyet etkisi altındaki akademik sistemse zamanla reforme edildi.358
Kültür Devrimi'nin sonundan beri Çin, bilimsel araştırmalarda büyük yatırımlarda bulunmuştur;359 2012'de bilimsel araştırma ve geliştirmeye 163 milyar ABD$ değerinde yatırım yaptı.360 Bilim ve teknoloji, Çin'in ekonomik ve siyasi hedeflerinin ulaşılmasında hayati önem taşıyor, ve bazen "tekno-milliyetçilik" (techno-nationalism) olarak nitelendirilen seviyede ulusal gurur kaynağı oluşturur.361 Buna rağmen, Çin'in temel ve uygulamalı bilimsel araştırmaya yatırımı, ABD ve Japonya gibi önde gelen teknolojik güçlerin gerisindedir.362363 Çin doğumlu bilimciler, Nobel Fizik Ödülü'nü dört kere, Nobel Kimya Ödülü'nü bir kere ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü bir kere kazanmıştır, ancak bu bilimcilerin çoğu, Nobel Ödülü'nü kazandıran araştırmalarını Batı devletlerinde yürüttüler.
Çin, eğitim sistemini bilim, matematik ve mühendislik üzerine yoğunlaştırarak geliştiriyor; 2009'da Çin'de 10.000'den fazla doktora öğrencisi mühendisi ve 500.000'e kadar BSc öğrencisini mezun ettirdi; bu, Dünya'nın tüm diğer ülkelerinden daha yüksektir.364 Çin üstelik bilimsel makalelerin Dünya'daki en büyük ikinci yayımlayıcısı; sırf 2010'da önde gelen uluslararası bilimsel dergilerinde 5.200 makalenin yayımlanması dahil olmak üzere yaklaşık 121.500 bilimsel makale yayımladı.365 Huawei ve Lenovo gibi Çinli teknoloji şirketleri, telekomünikasyon ve kişisel bilgisayar dallarında Dünya liderleri oldular;366367368 Çin'de geliştirilen süper bilgisayarlar da sürekli Dünya'nın en güçlü bilgisayarlarının arasında sıralandırılır.369370 Çin ayrıca sanayi robotların kullanımını geliştirmektedir; 2008-2011 arasında Çin fabrikalarında çok amaçlı robotların kurulması yüzde 136 oranında arttı.371
Çin, Dünya’nın en etkin uzay programlarından birine sahip, ve bu ulusal gururun büyük bir kaynağıdır.372373 1970'te Çin, "Dong Fang Hong I" isimli ilk uydusunu fırlattı; böylece bağımsız olarak kendi uydusunu fırlatan beşinci ülke oldu.374 2003'te Yang Liwei’nin bindiği Shenzhou 5 uzay uçuşuyla Çin, bağımsız olarak insanları uzaya gönderen üçüncü ülke oldu; 2015 itibarıyla iki kadın dahil olmak üzere on Çin uyruklu birey uzay seferi tamamlamıştır. 2020’lerin başlarına kadar büyük insanlı uzay istasyonu kurma projesinin ilk aşamasını olarak 2011'dee Çin'in ilk uzay istasyonu modülü Tiangong-1 lanse edildi.375 2013'te Çin, Chang’e 3 iniş aracını ve Yutu keşif aracını ay yüzeyinin üzerine başarıyla indirdi; Çin, 2017'ye kadar aydan zemin numunelerini toplamayı planlamaktadır.376
Çin halihazırda Dünya'daki tüm ülkelerin arasında en fazla cep telefonu kullanıcısını barındırmaktadır; Şubat 2012 itibarıyla Çin'de 1 milyardan fazla cep telefonu kullanıcısı vardır.377 Dünya'daki en yüksek İnternet ve geniş bant kullanıcı sayılarına da sahiptir;378 2016 itibarıyla Çin'de 688 milyon İnternet kullanıcısı, yani ülke nüfusunun yarısı, vardır.379 Ulusal ortalama geniş bant bağlantısı hızı 9,46 Mbit/saniye, yani İnternet hızı açısından Çin, Dünya'da 91. sıradadır.380 Temmuz 2013 itibarıyla Çin, Dünya'daki İnternet bağlantılı araçlarının %24'ünü barındırmaktadır.381 2011'den beri Çin, en fazla kurulu telekomünikasyon bant genişliğine sahip ülkedir. Çin, kurulu telekomünikasyon bant genişliği açısından tarihsel lider olan ABD'ye kıyasla iki kat fazla ulusal bant genişliği potansiyeline ev sahipliği yapıyor (küresel toplam açısından Çin: 29%, ABD: %13).382
Dünya'nın en büyük iki genişbant sağlayıcıları olan China Telecom ve China Unicom, Dünya'daki tüm geniş bant aboneliklerinin %20'sini oluşturur. China Telecom tek başına 50 milyondan fazla geniş bant abonecisine hizmet etmektedir, China Unicom ise 40 milyondan fazla.383 Başta Huawei ve ZTE olmak üzere birçok Çin telekomünikasyon şirketi, Çin askeriyesi adına casusluk etmekle suçlanmıştır.384
Çin, "Beidou" adı altında kendi küresel uydu seyrüsefer sistemini geliştirmektedir; bu sistem, 2012'de Asya çapında ticari seyrüsefer hizmetleri sunmaya başladı,385 2020'ye kadar küresel kapsamı olma planları mevcuttur.386
1990'larından sonlarından beri Çin'in ulusal yol ağı, ulusal karayolları ve otoyollarından oluşan bir ağın kuruluşuyla büyük oranda genişletilmiştir. 2011'de Çin'deki karayollar, toplam 85.000 km bir uzunluktaydı, böylece Dünya'nın en uzun karayolu sistemi oldu.387 1991'de ülkeyi kuzeyine ve güneyine bölen Yangtze Nehri'nin ana bandının üstünden geçen sadece altı tane köprü mevcuttu, fakat Ekim 2014'te bu tür köprü ve tünellerin sayısı 81'e çıkmıştı.
Çin, hem otomobil satışı hem de üretimi açısından Amerika Birleşik Devletleri'ni aşmış olup Dünya'nın en büyük otomobil pazarını oluşturur. 2009'daki otomobil satışları 13,6 milyonu aştı;388 bu sayının 2020'de 40 milyona kadar ulaşması beklenmektedir.389 Trafik kazalarında büyük bir artış, Çin'deki yol ağının hızlı büyümesinin bir yan etkisidir;390 trafik kanunlarının yetersizce uygulanması, bunun olası bir sebebi olarak ileri sürülmüştür - 2011'de aşağı yukarı 62.000 Çinli trafik kazalarında öldü.391 Otomobillerin artan yaygınlığına rağmen bisikletler kentsel alanlarda yine yaygın bir ulaşım modudur; 2012 itibarıyla Çin'de yaklaşık 470 milyon bisiklet vardır.392
Çin'deki demir yolları, devlete aittir. Dünya'daki demiryolu raylarının sadece %6'sını oluşturmasına rağmen, bu rayların üzerinden Dünya'daki demiryolu trafik hacminin dörtte biri geçmektedir, böylece Dünya'nın en işlek demiryolu sistemlerinden biridir.393394 2013 itibarıyla Çin'deki demiryolları toplam 103.144 km uzunluktaydı, yani Dünya'nın en uzun üçüncü demiryoludur.395 Demiryolu ağı, Makao haricinde Çin Halk Cumhuriyeti yönetimi altındaki tüm eyaletler ve bölgelerin içinden geçer. Özellikle Dünya'nın en büyük yıllık insan göçünün yer aldığı Çin Yeni Yılı tatili boyunca demiryolu sistemi ekstrem oranda talebin oluşturduğu insan yoğunluğuna uğramaktadır.396 2013'te Çin demiryolları 2,106 milyar yolcu seferi tamamlayarak 1.059,56 yolcu kilometresi üretti, 3,967 milyar ton kargo yükü de taşıyarak 2.917,4 milyar kargo ton kilometresi üretti.397
2000'lerin başlarında Çin'deki yüksek hızlı demiryolu hatlarının inşaatına başlandı ve günümüzde Çin'de 19.000 kilometreden daha fazla uzunlukta yüksek hızlı demiryolu hattı bulunmaktadır, yani diğer ülkelerdeki yüksek hızlı demiryolu rayların toplam uzunlukları bile Çin'deki yüksek hızlı demiryolu raylarının uzunluğundan azdır.398 böylece Dünya'daki en uzun yüksek hızlı demiryolu ağına sahiptir.399 Ayrıca senede 1,1 milyar yolculuğunun seferlerini tamamlayarak aynı zamanda Dünya'nın en işlek yüksek hızlı demiryolu sistemidir.400 Dünya'daki en uzun yüksek hızlı demiryolu hattı olan Pekin-Guanco-Shenzhen yüksek hızlı demiryolu ve Dünya'nın en uzun köprülerinden üçünün üstünden geçen Pekin - Şanghay yüksek hızlı demiryolu, yüksek hızlı demiryolu ağının kapsamına girmektedir.401 Yüksek hızlı demiryolu ağı uzunluğunun 2020'ye kadar yaklaşık 16.000 km'ye ulaşması beklenmektedir.402 Saatte 431 km hızına ulaşan Şanghay Maglev Treni, Dünya'nın en hızlı ticari tren servisidir.403
2000'den beri Çin'in şehirlerinde zamanla giderek daha fazla metro ağı kurulmaktadır. Ocak 2016 itibarıyla Çin'in 26 şehrinde faal durumda olan metro sistemleri mevcuttur, 39 diğer şehirdeyse metro sistemlerinin kurulması yönünde planlar kabul edilmiştir;404 bunların birçoğunun 2020'de hizmete hazır olması planlanmaktadır.405 Şanghay Metrosu, Pekin Metrosu, Guangzhou Metrosu, Hong Kong MTR'ı ve Shenzhen Metrosu; hepsi Dünya'nın en uzun ve en işlek metro sistemlerinin arasındadır.
2012'de Çin'de 182 ticari havalimanı mevcuttu. 2015'e kadar 82 yeni havalimanının açılmasının planlanmasıyla, 2013'te tüm Dünya çapındaki inşaat hâlinde olan havalimanlarının üçte ikiden fazlası Çin'deydi;406 üstelik Boeing şirketi, Çin'deki aktif ticari uçak filosunun 2011'de 1.910'dan 2031'de 5.980'e büyümesini beklemektedir.407 Çin'de sivil havacılığın büyümesiyle Çin'in en büyük havalimanları, Dünya'nın en işlek havalimanlarının arasına da girmiştir. 2013'te Pekin Başkent Uluslararası Havalimanı, yolcu trafiği açısından Dünya'nın en işlek ikinci havalimanıydı (2002'de 26. sıradaydı). 2010'dan beri Hong Kong Uluslararası Havalimanı ve Şanghay Pudong Uluslararası Havalimanı, hava kargo trafiği açısından birinci ve üçüncü sıradalar.
Çin hava sahasının yaklaşık %80'i askeri kullanım için kısıtlanmış durumda, ve Asya'da uçuş ertelemeleri açısından en kötü performans gösteren 10 havayolu şirketinin sekiz tanesi Çin havayolu şirketleridir.408 Çin'de 2.000'den fazla nehir ve deniz limanı mevcuttur; bunların 130 tanesi yabancı nakliyeye açıktır. 2012'de Şanghay, Hong Kong, Shenzhen, Ningbo-Zhoushan, Guangzhou, Qingdao, Tientsin ve Dalian limanları; hem konteyner trafiği hem de kargo tonajı açısından Dünya'nın en işlek limanlarının arasındadır.409
Çin'deki su temini ve temizliği altyapısı; hızlı kentleşmenin yanı sıra su kıtlıkları ve kirliliği gibi zorluklarla yüzleşmektedir.410 2015'te Dünya Sağlık Örgütü ve UNICEF'e bağlı Su Temini ve Sanitasyonu Ortak İzleme Programı'nın sunduğu verilere göre, Çin'deki kırsal nüfusunun %36'sının hala gelişmiş sanitasyona erişimi yoktu.411 Haziran 2010'da Çin'de 1.519 su arıtma tesisi mevcuttu ve her hafta 18 yeni tesis açılıyordu.412 Henüz devam eden Güney-Kuzey Su Transferi Projesi, ülkenin kuzeyindeki su sıkıntılarını azaltmayı amaçlamaktadır.413
2010 ulusal nüfus sayımı, Çin Halk Cumhuriyeti nüfusunu yaklaşık 1.370.536.875 kişi olarak kaydetti. Nüfusun yaklaşık %16,60'ı 14 yaşında veya daha küçüktü, %70,14'ü 15-59 yaşlarındaydı, %13,26'sıysa 60 yaşında veya daha yaşlıydı.414 2013 nüfus büyüme oranı %0,46 olarak tahmin edildi.415
Batı standartlarına göre orta gelirli bir ülke olmasına rağmen, Çin'in hızlı büyümesi, 1978'den beri yüz milyonlarca insanı yoksulluktan kurtarmıştır. Günümüzde Çin nüfusunun yaklaşık %10'u, günde 1 ABD$'lık yoksulluk sınırının altında yaşamaktadır; bu, aynı yoksulluk sınırının altında yaşayanların nüfusun %64'ünü oluşturduğu 1978'den büyük bir azalmadır. 2014'te Çin'deki kentsel işsizlik oranı yaklaşık %4,1 idi.416417
1,4 milyar kişilik nüfusuyla ve doğal kaynakların azalmasıyla Çin hükûmetinin nüfus büyüme oranı konusunda büyük kaygıları mevcut; bu nedenle 1979'dan beri karışık sonuçlarla418 "tek çocuk politikası" olarak bilinen sıkı bir aile planlama politikasını uygulamıştır. 2013 öncesinde bu politika, etnik azınlıklar ve kırsal alanlarda yaşayanlar haricinde tüm aileleri sadece bir çocuk doğurmayı kısıtlamaya çabaladı. Aralık 2013'te ebeveyn üyelerinin bir tanesi kendi ailesinin tek çocuğu olarak büyüdüğü durumda ailelerin iki çocuğa sahip olmasını izin verilmesiyle bu politika büyük oranda gevşetildi.419 Tek çocuk politikası 2016'da iki çocuk politikası,420 2021'de ise üç çocuk politikası421 olarak değiştirildi. 2010 nüfus sayımı verileri, toplam doğurganlık oranının 1,4 değerinde olduğunu göstermektedir.422
Geleneksel olarak erkek çocuklarının tercih edilmesiyle beraber bu politikanın doğumda cinsiyet oranındaki dengesizliğe katkıda bulunduğu ileri sürülmüştür.423424 2010 nüfus sayımına göre doğumda cinsiyet oranı, her 100 kız çocuk başına 118,06 erkek çocuk idi.425 Bu, Dünya genelindeki her 100 kız çocuk başına 105 erkek çocuk oranından çok daha yüksektir.426 2010 nüfus sayımına göre erkekler, toplam nüfusunun %51,27'sini oluşturmaktadır.427 Ancak günümüz Çin'in cinsiyet oranı 1953'te nüfusun %51,82'sinin erkeklerden oluştuğu dönemden daha dengelidir.428
Çin, resmî olarak 56 farklı etnik grubu tanımaktadır; bunların en büyüğü, toplam nüfusunun %91,51'ini teşkil eden Han Çinlileridir.429 Dünya'nın en büyük tek etnik grubunu oluşturan Han Çinlileri;430 Şincan ve Tibet özerk bölgeleri haricinde Çin'in tüm idari bölümlerindeki en yüksek nüfuslu etnik grubunu teşkil ederler.431 2010 nüfus sayımına göre Çin nüfusunun %8,49'u etnik azınlıklardan oluşur.432 2000 nüfus sayımıyla karşılaştırıldığında Han nüfusu 66.537.177 kişi veya %5,74 oranında, tüm 55 etnik azınlığın toplam nüfusuysa 7.362.627 kişi veya %6,92 oranında arttı.433 2010 nüfus sayımı, Çin'de yaşayan yabancı vatandaşların sayısını 593.832 olarak kaydetti. En büyük yabancı vatandaş grupları Güney Kore (120.750), Amerika Birleşik Devletleri (71.493) ve Japonya (66.159) vatandaşları idi.434
Çin'de 292'ye kadar yaşayan dil konuşulmaktadır.435 En fazla konuşulan diller, Çin-Tibet dil ailesine ait Sinitik dillerdir. Bu dalın kapsamına, nüfusun %70'i tarafından konuşulan Mandarin'in436 yanı sıra Çincenin diğer çeşitleri de girer: Yue (Kantonca ve Taishanca dahil olmak üzere), Wu (Şanghayca ve Suzhouca dahil olmak üzere), Min (Fuzhouca, Hokkien ve Teochew dahil olmak üzere), Xiang, Gan ve Hakka. Tibetçe, Çiangca, Naşice ve Nuosu dili gibi Tibet-Birman dalına giren diller, Tibet ve Yünnan-Guizhou platolarında konuşulur. Tay-Kaday dilleri olan Zhuangca, Tayca, Kamca ve Şuyca; Hmong-Mien dilleri olan Miao ve Yao dilleri; ve Avustroasya dili olan Vaca; güneybatı Çin'de konuşulan diğer azınlık dilleridir. Kuzeybatı ve kuzeydoğu Çin genelinde yaşayan etnik azınlıklar Altay dilleri konuşur; Mançuca ve Moğolcanın yanı sıra başta Uygurca, Kazakça, Kırgızca, Salarca ve Batı Yugurca olmak üzere çeşitli Türk dilleri de konuşulur. Korece, Kuzey Kore sınırı civarında yaşayan yerli Koreliler tarafından anadil olarak konuşulur. Batı Şincan'daki Tacikler, Hint-Avrupa dili olan Sarıkolca dilini konuşur. Anakara'da yaşayan nüfus dahil olmak üzere Tayvan aborjinleri, Avustronezya dilleri konuşur.437
Mandarin'in Pekin lehçesine dayanan Standart Çince, Çin'in resmî ulusal dilidir ve birbirinden farklı anadili konuşan halklar arasındaki iletişimde bir lingua franca olarak işlev gösterir.438
Çin yazı karakterleri, binlerce yıldır Sinitik dillerinin yazı sistemi olarak kullanılır. Karşılıklı anlaşılabilirlik göstermeyen Çin dillerini konuşanların yazılı olarak birbiriyle iletişimde bulunmasını sağlar. Hong Kong ve Makao'da geleneksel Çin yazı karakterleri hâlen kullanılırken, Çin anakarasındaysa 1956'da hükûmet, basitleştirilmiş karakterlerin kullanımını resmen uyguladı. Tibetçe, bir Hint yazı sistemine dayanan bir alfabe kullanır. Uygurca, en yaygın haliyle Fars alfabesine dayanan Uygur Arap Yazısı'yla yazılır. Çin'de kullanılan Moğol yazı sistemi ve Mançu yazısı, ikisi de Eski Uygur alfabesinden türemiştir. Zhuangca'ysa hem resmî bir Latin alfabe yazısı hem de geleneksel bir Çin karakter yazısıyla yazılır.
Çin, son on yıllarda büyük oranda kentleşmiştir. Kentsel alanlarda yaşayan nüfusun oranı, 1980'de %20'den 2014'te %50'den fazlaya çıktı.439440441 Çin'in kentsel nüfusunun 2030'da bir milyara, yani Dünya nüfusunun sekizde birine, çıkması beklenmektedir.442443 2012 itibarıyla başta iş bulmak için köyden kente göç edenler olmak üzere Çin'de 262 milyondan fazla göçmen işçi mevcuttur.444
Çin'de nüfusu bir milyon kişiden fazla olan 160 kent vardır;445 bunların arasında yedi tane megakent (nüfusu 10 milyondan fazla olan kentler) yer almaktadır: Çongçing, Şanghay, Pekin, Guangzhou, Tientsin, Shenzhen ve Vuhan.446447448 2025'te Çin'de nüfusu bir milyon kişiden fazla olan 221 kentin var olacağı tahmin edilmektedir.449 Aşağıdaki tablodaki veriler 2010 nüfus sayımındandır450 ve sadece kentin idari sınırları içerisindeki kentsel nüfusun tahminlerini teşkil ederler; banliyö ve köy nüfuslarının dahil olduğu toplam belediye nüfuslarının sayıldığı durumda farklı bir sıralama mevcuttur. Göçmen işçilerin sabit olarak kentsel alanlarda kalmaması, özellikle bu alanlarda nüfus sayımlarının yürütülmesinde zorluklar oluşturur;451 aşağıdaki veriler sadece uzun süreli olarak bu yerleşimlerde ikamet edenleri içerir.
1986'dan beri Çin'deki zorunlu eğitim, toplam dokuz sene süren ilkokul () ve ortaokul () eğitiminden ibaret.452 2010'da öğrencilerin %82,5'i, üç senelik lise () eğitimine devam etti.453 Çin'in "Gaokao" () olarak bilinen ulusal üniversite giriş sınavı, çoğu yükseköğretim kuruluşuna girmenin ön koşuludur. 2010 itibarıyla lise mezunlarının %27'si yükseköğretim kuruluşu öğrencisi olarak kayıtlıdır.454 Hem orta hem de yüksek öğretim seviyelerinde mesleki eğitim mevcuttur.455
Şubat 2006'da Çin hükûmeti, ders kitapları ve öğretim ücretleri dahil olmak üzere tamamen ücretsiz dokuz senelik eğitim sağlamayı taahhüt etti.456 Yıllık eğitim yatırımı, 2003'te 50 milyar ABD$'ndan 2011'de 250 milyardan fazla ABD$'na çıktı457. Ancak eğitim harcamaları konusunda yine eşitsizlikler mevcuttur. 2010'da Pekin'de her ortaokul veya lise öğrencisi başına yıllık eğitim harcaması toplam ¥20.023 değerindeydi; Çin'in en fakir eyaletlerinden biri olan Guizhou eyaletindeyse sadece ¥3.204.458 Çin'deki ücretsiz zorunlu eğitim, 6-15 yaşlarında ilkokul ve ortaokul eğitiminden oluşur. 2011'de Çinlilerin %81,4'ü orta öğretimi görmüştür.459 2007 itibarıyla Çin'de 396.567 ilkokul, 94.116 orta öğretim kuruluşu ve 2.236 yükseköğretim kuruluşu vardır.460
2010 itibarıyla 15 yaşı üzerindeki nüfusun %94'ü okuryazar.461 1949'da nüfusun sadece %20'si okumayı biliyordu; otuz sene sonra bu %65,5'e çıktı.462 2009'da; Dünya çapında 15 yaşındaki okul öğrencilerinin akademik performansını değerlendiren Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı (PISA) kapsamında düzenlenen testlerde Şanghaylı öğrenciler matematik, fen ve okur yazarlık dallarında Dünya'nın en iyi sonuçlarını kazandı.463 Bu yüksek sonuçlara rağmen Çin eğitim sistemi, alışılmış ezbere odaklanması ve kırsal ve kentsel alanların arasındaki kalite farkı nedeniyle hem yerel hem de yabancı gözlemciler tarafından eleştirilmiştir.
Ulusal Sağlık ve Aile Planlaması Komisyonu, yerel komisyonlardaki muadilleriyle birlikte Çin nüfusunun sağlık ihtiyaçlarını denetler.464 1950'lerin başından beri Çin sağlık politikası, halk sağlığı ve koruyucu tıp üzerindeki vurgusuyla şekillendirilmiştir. O dönemde Çin Komünist Partisi, sanitasyonu ve hijyeni iyileştirmenin yanı sıra birçok hastalığın tedavi edilmesini ve önlenmesini amaçlayan "Vatansever Sağlık Kampanyası"nı başlattı. Çin'de kolera, tifo ve kızıl gibi hastalıklar eskiden yaygındı, ancak bu kampanya kapsamında neredeyse ortadan kaldırıldılar. Deng Şiaoping'in 1978'de ekonomik reformlar uygulamaya başlamasıyla Çin kamuoyunun sağlığı daha iyi beslenme nedeniyle hızlı şekilde iyileşti, ancak Halk Komünleri'nin kaldırılmasıyla kırsal bölgelerdeki ücretsiz kamu sağlık hizmetlerinin birçoğu da kaldırıldı. Çin'deki sağlık sistemi büyük oranda özelleştirildi ve sağlık hizmetlerinin kalitesi arttı. 2009'da hükûmet, 124 milyar ABD$ değerinde üç senelik büyük ölçekli sağlık hizmeti temini girişimi başlattı.465 Bu kampanyanın sonucu olarak, 2011'de Çin nüfusunun %95'i, temel sağlık sigortasının kapsamındaydı.466 2011'de Çin'in dünyanın en büyük üçüncü ilaç tedarikçisi olduğu tahmin edilmektedir, ancak Çin nüfusu, sahte ilaçların geliştirilmesinden ve dağıtımından zarar da görmüştür.467
2012 itibarıyla Çin'deki ortalama beklenen yaşam süresi 75 yıldır,468 bebek ölüm oranıysa her bin bebek başına 12 ölüm.469 Bunların ikisi de 1950'lerden beri büyük oranda iyileşmiştir. Malnütrisyondan oluşan bodur büyüme, 1990'da %33,1'den 2010'da %9,9'a azaldı.470 Sağlıkta büyük ilerlemelere ve gelişmiş tıbbi tesislerinin kurulmasına rağmen, Çin'de yine birçok artan halk sağlığı sorunu mevcuttur, ör. yaygın hava kirliliğinden oluşan solunum yolu hastalıkları,471 yüzmilyonlarca insanın sigara içmesi,472 ve kentlerde yaşayan genç insanlardaki obezite artışı.473474 Çin'in büyük nüfusu ve yoğun nüfuslu şehirleri, son senelerde ciddi hastalık salgınlarına yol vermiştir, ör. 2003 SARS salgını, ancak o dönemden beri bu çoğunlukla kontrol altına alınmıştır.475 2010'da hava kirliliği 1,2 milyon insanın erken ölümüne sebep oldu.476 17 Kasım 2019 tarihinde Çin'in Wuhan kentindeki bir balık pazarında ortaya çıkan COVID-19 virüsü 2022 itibariyle Dünya'daki neredeyse bütün ülkelere yayıldı ve Dünya çapında yaklaşık 590 milyon insana bulaştı ve yaklaşık 6.5 milyon insanın da ölümüne sebep oldu.477478479
Çin Anayasası, din özgürlüğünü garanti etmektedir, ancak resmî olarak onaylanmamış dini kuruluşlar devlet baskılarına tabi olabilir.480481 Çin Halk Cumhuriyeti hükûmeti resmî olarak ateisttir. Devlet Din İşleri İdaresi, ülke içerisindeki dini işler ve meseleleri denetlemek için sorumludur.482
Çin medeniyeti, binlerce yıldır çeşitli dini hareketlerden etkilenmiştir. Konfüçyüsçülük, Taoizm ve Budizm (Çin Budizmi)'den oluşan "üç öğreti", tarihi olarak Çin kültürünün şekillendirilesinde önemli bir rol oynamıştır.483484 Üç öğretiden unsurlar içeren485 Çin halk dininin merkezinde shen (神)e sadaka sözünün verilmesi yer almaktadır; bu karakter, "üretim enerjileri"ni simgeleştirir; bunlar doğal çevreden ilahlar, insan gruplarının atalarının ilkeleri, nezaket kavramları veya kültür kahramanları olabilir, ve bunların birçoğu Çin mitolojisi ve tarihinde rol oynamıştır.486 Mazu (denizlerin tanrıçası),487488 Huangdi (Çin ırkının iki kutsal patriğin birisi),489490 Guandi (savaş ve ticaret tanrısı), Caishen (refah ve zenginlik tanrısı) ve Pangu, en popüler halk kültlerinin arasındadır. Çin, Dünya'nın en yüksek dini heykellerin birçoğuna ev sahipliği yapmaktadır; bunların en yükseği Henan'daki Buda İlkbahar Tapınağı'dır.
"Din" kavramının farklı tanımları ve Çin dini geleneklerinin örgütsüz doğası nedeniyle Çin'de dini eğilimlere ilişkin net veriler toplamak zordur. Uzmanlara göre, Çin'de üç öğreti dinleri, Budizm, Taoizm ve yerel halk din uygulamaları arasında net sınırlar yoktur.491 Gallup International'ın yürüttüğü bir anket kapsamında Çinlilerin %61'i kendilerini "ikna olmuş ateist" olarak tanımladı.492 2014'te yürütülen bir çalışmada katılımcıların %74'ü ya dinsiz ya da Çin halk inançlarını izler, %16'sı Budist, %2'si Hristiyan ve %1'i Müslüman.493494 Han halkının yerel dini uygulamalarına ek olarak, Çin'deki etnik azınlıklar da kendilerine özgü geleneksel halk dinlerini izlerler. Çeşitli yerli kökenli mezhepler, nüfusun %2'si-3'ünü kapsar; Konfüçyüsçülük, dini kimlik olarak entelektüellerin arasında yaygındır. Belirli etnik gruplarla bağdaşlaştırılmış büyük dinlerin arasında Tibet Budizmi'nin yanı sıra Huiler, Uygurlar, Kazaklar ve Kırgızların mensup olduğu İslam dini yer almaktadır.
Antik zamanlardan beri Çin kültürü, büyük ölçüde Konfüçyüsçülüğün ve muhafazakâr felsefelerin etkisi altında olmuştur. Ülkedeki hanedanlık döneminin büyük kısmı boyunca, kökenleri Han Hanedanı'na dayanan prestijli imparatorluk sınavlarında yüksek performans göstermekle toplumsal ilerleme olanakları sunuldu.495 Sınavların edebi vurgusu, Çin'de kültürel zariflik hakkındaki genel algıları etkiledi, ör. kaligrafi, şiir ve resim boyama gibi sanat formlarının dans veya dramdan daha yüksek olduğu inancıyla. Çin kültüründe uzun zamandır derin bir tarih anlayışı ve büyük ölçüde içe dönük bir ulusal perspektif vurgulanmaktadır.496 Sınavlar ve liyakat kültürü, günümüz Çin'de yine büyük önem taşımaktadır.497
Çin Halk Cumhuriyeti'nin ilk liderlerinin geleneksel imparatorluk düzeninde doğmalarına rağmen, 4 Mayıs Hareketi ve reformist ideallerin etkisi altında idiler. Kırsal arazi mülkiyeti, cinsiyetçilik ve Konfüçyüsçü eğitim sistemi gibi Çin kültürünün bazı geleneksel yönlerini değiştirmeyi çalışmakla beraber, aile yapısı ve devlete itaat kültürü gibi diğer yönlerini muhafaza ettiler. Bazı gözlemciler, ÇHC'nin 1949'daki kuruluşundan sonraki dönemi geleneksel Çin hanedanlık tarihinin devamı olarak algılamaktadır; ancak diğerleriyse, özellikle 1960'lardaki Kültür Devrimi siyasi hareketi kapsamında geleneksel kültürünün birçok unsurunun "gerici ve zararlı" veya "feodalizmin kalıntıları" olarak ilan edilip yıkılmasıyla, Komünist Parti iktidarının Çin kültürünün temellerine zarar verdiğini ileri sürmektedir. Başta Konfüçyüsçülük, sanat, edebiyat ve performans sanatları (ör. Pekin operası)498 olmak üzere, geleneksel Çin kültürü ve ahlakının birçok unsuru, dönemdeki hükûmet politikalarına ve propagandasına uymak için değiştirildi. Yabancı medyalara erişim hâlen sıkı ölçüde kısıtlanmaktadır.499
Günümüz Çin hükûmeti, geleneksel Çin kültürünün birçok unsurunun Çin toplumunun ayrılmaz parçası olarak kabul etmiş durumdadır. Çin milliyetçiliğinin artışıyla ve Kültür Devrimi'nin sona ermesiyle geleneksel Çin sanatı, edebiyatı, müziği, filmi, modası ve mimarisinde büyük bir rönesans yer almaktadır;500501 özellikle halk ve varyete sanatları, hem yurt içinden hem de yurt dışından büyük ilgi çekmiştir.502 2010'da 55,7 milyon yurt dışı seyahatçinin Çin'e gelmesiyle503 Çin, günümüzde Dünya'nın en çok ziyaret edilen üçüncü ülkesidir.504 Ülkenin yerli turizm hacmi de oldukça büyüktür: sırf 2010 Ekim ayı içerisinde 740 milyon Çinlinin yurt içinde seyahat ettiği tahmin edilmektedir.505
Çin edebiyatı, Zhou Hanedanı edebiyatına dayanır.506 Çin klasik metinlerinde geniş bir düşünce çeşidi sunulur; takvim, askeriye, astroloji, herboloji, coğrafya ve birçok diğer konuya da değinir.507 Hanedanlık çağındaki devlet destekli müfredatta öğretilen Konfüçyüsçü Dört Kitap ve Beş Klasik metinleri kapsamındaki Yi Çing ve Shujing, erken Çin edebiyatındaki en önemli metinlerin arasındadır.508 Şiir Klasiği{{'}}ne kadar dayanan klasik Çin şiiri, Tang Hanedanı döneminde kendi parlaklığın zirvesine ulaştı. Li Bai'nın romantizmi ve Du Fu'nun gerçekçiliğiyle şiirsel çevrelerin çatal yolları açıldı.509 Çin tarihyazımıysa Shiji'yle başladı; Çin'deki tarihyazımı geleneğinin genel kapsamı Yirmi Dört Tarih olarak nitelendirilir ve bu, Çin kurgularının yanı sıra Çin mitolojisiyle folklorunun temelini oluşturdu.510 Ming Hanedanı döneminde vatandaş sınıfının filizlenmesiyle Çin klasik kurgusu; Su Kenarı, Üç Krallığın Hikâyesi, Batı'ya Yolculuk ve Kızıl Köşkün Rüyası metinlerinin dahil olduğu Dört Büyük Klasik Roman'la örneklendiği gibi tarih, şehir ve tanrılar ve şeytanlar kurgularının artışıyla yükseldi.511 Jin Yong ve Liang Yusheng'ın yazdığı wuxia kurgularıyla beraber512 Doğu Asya kültürel alanında kalıcı bir popüler kültür kaynağı olarak işlev göstermeye devam etmektedir.513
Çing Hanedanı sonrasındaki Yeni Kültür Hareketi kapsamında Çin edebiyatında; metinlerin sıradan vatandaşlarının erişebildiği şekilde günlük konuşma diliyle yazılmasıyla yeni bir çağ başladı. Hu Shih ve Lu Sin, modern Çin edebiyatının öncüleri idi.514 Kültür Devrimi sonrasındaysa karanlık şiir, yara izi edebiyatı, genç yetişkin kurgusu ve (büyülü gerçekçilikten etkilenen) xungen edebiyatı gibi çeşitli edebiyat türleri515 ortaya çıktı. Xungen edebiyatı yazarı olan Mo Yan, 2012'de Nobel Edebiyat Ödülü'ne layık görüldü.516
Çin, 2010 yılında 55.7 milyon uluslararası ziyaretçi aldı ve 2012'de dünyanın en çok ziyaret edilen üçüncü ülkesi oldu.517518 Aynı zamanda muazzam bir iç turizm hacmi yaşar ; Ekim 2012'de yaklaşık 740 milyon Çinli tatilci ülke içinde seyahat etti.519 Çin, İtalya'dan sonra dünyanın en fazla sayıda Dünya Mirası Alanına (56) ev sahipliği yapıyor ve dünyanın en popüler turistik yerlerinden biridir.
Çin mutfağı, binlerce senelik tarihi ve muazzam coğrafi kapsamıyla büyük oranda çeşitlilik gösteren bir mutfaktır. Çin mutfağındaki en nüfuzlu yöreler "Sekiz Büyük Mutfak" olarak bilinir; bunlar Siçuan, Kanton, Jiangsu, Şantung, Fujian, Hunan, Anhui ve Zhejiang mutfaklarıdır.520 Bunlardan her biri, gerektirdiği şekil verme, ısıtma ve renk ve lezzet verme becerilerinden dolayı bu kategoriye seçilmiştir.521 Çin mutfağı, pişirme yöntemlerinin ve kullanılan malzemelerinin genişliğiyle de bilinir.522 Ayrıca geleneksel Çin tıbbı kapsamında vurgulanan gıda terapisiyle de bilinir.523 Genel olarak Çin'in temel gıdaları, güneyde pirinç, kuzeydeyse buğday esaslı ekmekler ve eriştelerdir. Modernite öncesinde halkın geneli büyük oranda tahıl ve basit sebzelerle beslenirdi; etse özel günlere ayrılırdı. Tofu ve soya sütü gibi fasulye esaslı ürünler günümüzde yine popüler protein kaynaklarıdır.524 Ülkedeki toplam et tüketiminin dörtte üçünü oluşturmasıyla domuz eti, Çin'de en fazla tüketilen hayvan etidir.525 Bununla birlikte, bir Budist mutfağı ve bir İslam mutfağı da mevcuttur.526 Güneyin denize yakınlığından ve daha ılıman ikliminden dolayı güney mutfaklarında birçok farklı deniz mahsülü ve sebze kullanılır; daha çok buğday esaslı yemeklerle beslenen kurak kuzeydeki mutfaklardan birçok açıdan farklıdır. Çin diasporasına ait topluluklara ev sahipliği yapan uluslarda Hong Kong mutfağı veya Amerikalı Çinli mutfağı gibi Çin mutfağının soyundan gelen birçok farklı mutfak ortaya çıkmıştır.
Çin, Dünya çapında birincil bir spor hedefi hâline gelmiştir. Çin, 2008 Yaz Olimpiyatları, 2015 Dünya Atletizm Şampiyonası ve 2019 FIBA Dünya Basketbol Şampiyonası'nı düzenlemiş olmanın yanı sıra önümüzdeki 2022 Kış Olimpiyatları'na ev sahipliği yapma hakkını kazanmıştır; böylece özellikle 21. yüzyılda birçok küresel spor turnuvasının yer aldığı bir ülke olmuştur.
Çin, dünyanın en eski spor kültürlerinden birine sahiptir. Batı Zhou Hanedanı döneminde okçuluk (shèjiàn)'un uygulandığına dair kanıtlar mevcuttur. Kılıç oyunlarının ve futbolla gevşekçe ilgisi olan527 cuju sporunun uygulanması, Çin'in ilk hanedanlıklarına kadar tarihlendirilir.528
Çin kültüründe fiziksel uygunluk çokça vurgulanmaktadır; çigong ve taiciçüen gibi sabah egzersizleri yaygın olarak uygulanır,529 üstelik ülke çapında ticari fitness salonlarının ve spor kulüplerinin popülerliği gittikçe artmaktadır.530 Basketbol halihazırda Çin'deki en popüler seyirci sporudur.531 Çin Basketbol Birliğiyle Amerikan NBA, Çin halkının büyük kısmı tarafından takip edilir, ve Yao Ming ve Yi Jianlian gibi Çinli basketbolculara büyük saygı gösterilir.532 1994'te kurulan "Çin Süper Ligi," Çin'de profesyonel futbol dalının en yüksek seviyesidir ve Asya'nın en büyük futbol pazarıdır.533 Dövüş sanatları, masa tenisi, badminton, yüzme ve snooker da ülkedeki diğer popüler sporların arasındadır. Go (Çincede wéiqí olarak bilinir), xiangqi, mahjong, ve son zamanlarda satranç gibi masa oyunları da profesyonel düzeyde oynanır.534 Buna ek olarak, 2012'de Çin'de 470 milyon bisikletin bulunmasıyla ülke yüksek sayıda bisiklet kullanıcısına ev sahipliği yapmaktadır.535 Dragon tekne yarışı, Moğol güreşi ve at yarışı gibi birçok diğer geleneksel sporun popülerliği de vardır.536
Çin, 1932'den beri Olimpiyat Oyunları'na katılmıştır, ancak ÇHC ismi altında sadece 1952'den beri katılmıştır. Çin, Pekin'de 2008 Yaz Olimpiyatları'na ev sahipliği yaptı, ve o sene kendi sporcularının 51 altın madalya kazanmasıyla o sene Olimpiyatlar'a katılan tüm ülkelerin arasında en fazla altın madalya kazanan ülke oldu.537 Çin üstelik 2012 Yaz Paralimpik Oyunları'nda 95 altın madalya dahil olmak üzere toplam 231 madalya kazanarak bu oyunlara katılan tüm ülkelerin arasında en fazla madalya kazanan ülke oldu.538539 2011'de Guangdong-Shenzhen kenti, 2011 Dünya Üniversite Yaz Oyunları'na ev sahipliği yaptı. Çin ayrıca Tientsin şehrinde 2013 Doğu Asya Oyunları'na ve Nankin'de 2014 Yaz Gençlik Olimpiyatları'na ev sahipliği yaptı.
Geleneksel Çin tıbbının kökenleri 2.500 yıl öncesine kadar dayanır. Tıp uygulamasında iç uyum oluşturulması yönünde yin ile yangın dengelemesine odaklanır. Farklı Çin tıbbı çeşitleri mevcuttur ve kullanılan yöntemler, yerel kültür ve inançlar tarafından etkilenebilir.540541
Çin hükûmeti de geleneksel Çin tıbbının önemini ve bunun mirasının korunması gerektiğini tanımaktadır. Dingkun Dan, GuilingJi, and Angong Niuhuang Wan; hepsi Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Konseyi tarafından Çin'in resmî "Somut Olmayan Kültürel Mirasları" olarak ilan edildi.542 Hem GuangYuYuan hem de Tong Ren Tang, Çin Halk Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı tarafından eski ve ünlü Çin markalarının arasında olduğu "Zhonghua Laozihao" sertifikalı markalar olarak tanındılar.543544545546
Genel bakış
China at a Glance People's Daily
Modern China: A Primer—slideshow by Life magazine
"Rethinking ‘Capitalist Restoration’ in China" by Yiching Wu
Key Development Forecasts for China from International Futures
Belgeler
Hükûmet
Çalışmalar
Haritalar
Google Maps—China—İlginç yerler
Orijinal kaynak: çin. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
"China ". The American Heritage Dictionary of the English Language (2000). Boston ve New York: Houghton-Mifflin. ↩
Kautilya'nın yazdığı Arthashastra{{'}}nın İkinci Kitabı'nda bulundu. Kitap 2, Thomas R. Trautmann'ın yazdığı Kautilya and the Arthasāstra (1971) kitabında MS 150'ye tarihlendirildi. Bakınız: Denis Crispin Twitchett, Michael Loewe, John King Fairbank, The Ch'in and Han Empires 221 B.C.-A.D. 220, not 2, ss. 20–21. ↩
Wade, Geoff. "The Polity of Yelang and the Origin of the Name 'China' ". Sino-Platonic Papers, No. 188, Mayıs 2009, s. 20. ↩
Martino, Martin, Novus Atlas Sinensis, Viyana 1655, Önsöz, s. 2. ↩
Qiu Xigui (2000). Chinese Writing. "文字學概論" kitabının Gilbert L. Mattos ile Jerry Norman tarafından yapılan İngilizce çevirisi. Early China Special Monograph Series No. 4. Berkeley: The Society for the Study of Early China and the Institute of East Asian Studies, University of California, Berkeley. . ↩
William G. Boltz, Early Chinese Writing, World Archaeology, Vol. 17, No. 3, Early Writing SysteMS (Şubat 1986), ss. 420–436 (436). ↩
David N. Keightley, "Art, Ancestors, and the Origins of Writing in China", Representations, No. 56, Special Issue: The New Erudition. (Sonbahar 1996), ss. 68–95 (68). ↩
Sima Qian, Burton Watson'ın tamamladığı İngilizce çeviri. Records of the Grand Historian: Han Dynasty I, s. 11-12. . ↩
Bodde, Derk. (1986). "The State and Empire of Ch'in", The Cambridge History of China: Volume I: the Ch'in and Han Empires, 221 B.C. – A.D. 220. Düzenleyen: Denis Twitchett ve Michael Loewe. Cambridge: Cambridge University Press. . ↩
Whiting, Marvin C. (2002). Imperial Chinese Military History. iUniverse. s. 214 ↩
Ki-Baik Lee (1984). A new history of Korea. Harvard University Press. . s.47. ↩
David Andrew Graff (2002). Medieval Chinese warfare, 300–900. Routledge. . s.13. ↩
Adshead, S. A. M. (2004). T'ang China: The Rise of the East in World History. New York: Palgrave Macmillan. s. 54 ↩
City University of HK Press (2007). China: Five Thousand Years of History and Civilization. . s.71 ↩
Paludan, Ann (1998). Chronicle of the Chinese Emperors. Londra: Thames & Hudson. . s. 136. ↩
"从汝窑、修内司窑和郊坛窑的技术传承看宋代瓷业的发展" . wanfangdata.com.cn. 15 Şubat 2011. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2015. ↩
Ping-ti Ho. "An Estimate of the Total Population of Sung-Chin China", Études Song, Series 1, No 1, (1970). ss. 33–53. ↩
"论明末士人阶层与资本主义萌芽的关系" . docin.com. 8 Nisan 2012. Erişim tarihi: 2 Eylül 2015. ↩
John M. Roberts (1997). *A Short History of the World *. Oxford University Press. s. 272. . ↩
The Cambridge History of China: Volume 10, Part 1; John K. Fairbank, s. 37. ↩
Ainslie Thomas Embree, Carol Gluck (1997). *Asia in Western and World History: A Guide for Teaching *. M.E. Sharpe. s. 597. . ↩
Eileen Tamura (1997). China: Understanding Its Past. Volume 1. University of Hawaii Press. . s.146. ↩
Stephen Haw, (2006). Beijing: A Concise History. Taylor & Francis, . s.143. ↩
Bruce Elleman (2001). Modern Chinese Warfare. Routledge. . p.149. ↩
Graham Hutchings (2003). Modern China: A Guide to a Century of Change. Harvard University Press. . s.459. ↩
Peter Zarrow (2005). China in War and Revolution, 1895–1949. Routledge. . s.230. ↩
M. Leutner (2002). The Chinese Revolution in the 1920s: Between Triumph and Disaster. Routledge. . s.129. ↩
Hung-Mao Tien (1972). Government and Politics in Kuomintang China, 1927–1937 (Volume 53). Stanford University Press. . ss. 60–72. ↩
Suisheng Zhao (2000). China and Democracy: Reconsidering the Prospects for a Democratic China. Routledge. . s.43. ↩
David Ernest Apter, Tony Saich (1994). Revolutionary Discourse in Mao's Republic. Harvard University Press. . s.198. ↩
"Nuclear Power: The End of the War Against Japan" . BBC — History. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2013. ↩
"Judgement: International Military Tribunal for the Far East" . Chapter VIII: Conventional War Crimes (Atrocities). Kasım 1948. Erişim tarihi: 4 Şubat 2013. ↩
Hoopes, Townsend, ve Douglas Brinkley. FDR and the Creation of the U.N. (Yale University Press, 1997) ↩
. ↩
. ↩
Busky, Donald F. (2002). *Communism in History and Theory *. Greenwood Publishing Group. s.11. ↩
Michael Y.M. Kao. "Taiwan's and Beijing's Campaigns for Unification" in Harvey Feldman and Michael Y. M. Kao (eds., 1988): Taiwan in a Time of Transition. New York: Paragon House. s.188. ↩
Hart-Landsberg, Martin; and Burkett, Paul. "China and Socialism: Market Reforms and Class Struggle" . Monthly Review. Erişim tarihi: 30 Ekim 2008. ↩
China's Average Economic Growth in 90s Ranked 1st in World . People's Daily. 1 Mart 2000. Retrieved 10 Temmuz 2013. ↩
China worried over pace of growth . BBC. Erişim tarihi: 16 Nisan 2006. ↩
China: Migrants, Students, Taiwan . Migration News. Ocak 2006. ↩
In Face of Rural Unrest, China Rolls Out Reforms . Washington Post. 28 Ocak 2006. ↩
"Beijing hit by eighth sandstorm" . BBC news. Erişim tarihi: 17 Nisan 2006. ↩
Countries with the Highest Biological Diversity . Mongabay.com. 2004 verileri. Erişim tarihi: 24 Nisan 2013. ↩
IUCN Initiatives – Mammals – Analysis of Data – Geographic Patterns 2012 . IUCN. Erişim tarihi: 24 Nisan 2013. Veriler, Tayvan'daki türleri içermemektedir. ↩
Countries with the most bird species . Mongabay.com. 2004 verileri. Erişim tarihi: 24 Nisan 2013. ↩
Countries with the most reptile species . Mongabay.com. 2004 verileri. Erişim tarihi: 24 Nisan 2013. ↩
IUCN Initiatives – Amphibians – Analysis of Data – Geographic Patterns 2012 . IUCN. Erişim tarihi: 24 Nisan 2013. Veriler, Tayvan'daki türleri içermemektedir. ↩
Top 20 countries with most endangered species IUCN Red List . 5 Mart 2010. Erişim tarihi: 24 Nisan 2013. ↩
Countries with the most vascular plant species . Mongabay.com. 2004 verileri. Erişim tarihi: 24 Nisan 2013. ↩
"China's decade plan for water" . The Earth Institute. Columbia University. 24 October 2011. Retrieved 23 November 2011. ↩
"China's big push for renewable energy" . Scientific American. 4 August
"China tops the world in clean energy production." Ecosensorium. 2010. Retrieved 24 September 2011. ↩
2016 Snapshot of Global Photovoltaic Markets , p.7, International Energy Agency, 2017 ↩
"Splashing out: China to spend 4 trillion yuan on water projects" . Want China Times. 11 July 2011. Retrieved 27 November 2011. ↩
Bölüm 1, Madde 1, 3 Çin Halk Cumhuriyeti Anayasası ↩
Çin anayasası'nın 97. maddesi ↩
Çin anayasası. (1982) ↩
Lohmar, Bryan; and Somwaru, Agapi; Does China's Land-Tenure System Discourage Structural Adjustment?. 1 Mayıs 2006. USDA Economic Research Service. Erişim tarihi: 3 Mayıs
"China sounds alarm over fast-growing gap between rich and poor". Associated Press via Highbeam (subscription required to see full article). 11 Mayıs 2002. Erişim tarihi: 1 Şubat 2013. ↩
Hasmath, R. (2012) "Red China's Iron Grip on Power: Communist Party Continues Repression ", The Washington Times, 12 Kasım, s. B4. ↩
Gwillim Law (2 Nisan 2005). Provinces of China . Erişim tarihi: 15 Nisan
Chang, Eddy (22 Ağustos 2004). Perseverance will pay off at the UN , The Taipei Times. ↩
"BRICS summit ends in China" . BBC. 14 Nisan 2011. Erişim tarihi: 24 Ekim 2011. ↩
Dillon, Dana; Tkacik, John, Jr.; China's Quest for Asia. Policy Review. Aralık 2005 ve Ocak 2006. 134 Nolu Sayı. Erişim tarihi: 22 Nisan 2006. ↩
"US trade gap widens on increased Chinese imports ". BBC News. 14 Ekim 2010. ↩
"Chinese President Hu Jintao resists Obama calls on yuan ". BBC News. 13 Nisan 2010. ↩
McLaughlin, Abraham; "A rising China counters US clout in Africa" . Christian Science Monitor. 30 Mart 2005. ↩
Lyman, Princeton N.; "China's Rising Role in Africa" . 21 Temmuz 2005. Council of Foreign Relations. Erişim tarihi: 26 Haziran 2007. ↩
Politzer, Malia. "China and Africa: Stronger Economic Ties Mean More Migration" . Migration Information Source. Ağustos 2008. Erişim tarihi: 26 Şubat 2013. ↩
"Is Brazil a derivative of China?" . Forbes.com. 24 Ağustos 2011. Erişim tarihi: 24 Eylül 2011. ↩
"China, Argentina agree to further strategic ties" . Xinhua.com. 9 Eylül 2011. Erişim tarihi: 24 Eylül 2011. ↩
"China denies preparing war over South China Sea shoal" . BBC. 12 Mayıs 2012. ↩
Grinin, Leonid. "Chinese Joker in the World Pack" . Journal of Globalization Studies. Baskı 2, Sayı 2. Kasım 2011. Erişim tarihi: 1 Kasım 2012. ↩
"China Requires Internet Users to Register Names" . AP via My Way News. 28 Aralık 2012. Erişim tarihi: 29 Aralık 2012. ↩
Seth Faison, "In Beijing: A Roar of Silent Protestors" , New York Times, 27 Nisan 1999 ↩
"China's Progress in Human Rights in 2004" . Gov.cn. Temmuz 2005. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2015. ↩
"China seeks to improve workplace safety" . USA Today. 30 Ocak 2008. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2012. ↩
"China's reform and opening-up promotes human rights, says premier" . Çin Halk Cumhuriyeti'nin Amerika Birleşik Devletleri Büyükelçiliği. 11 Aralık 2003. Erişim tarihi: 28 Nisan 2006. ↩
"Chinese Premier Wen Jiabao talks reform, but most countrymen never get to hear what he says" . Washington Post. 13 Ekim 2010. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2013. ↩
Annual Report To Congress – Military Power of the People's Republic of China 2009 (PDF) . Defenselink.mil. Erişim tarihi: 27 Kasım 2011. ↩
Nolt, James H. Analysis: The China-Taiwan military balance . Asia Times.
"China unveils fleet of submarines" . The Guardian. 22 Nisan 2009. Retrieved 16 October 2011. ↩
"Early Eclipse: F-35 JSF Prospects in the Age of Chinese Stealth." China-Defense. Erişim tarihi: 23 Ocak 2011. ↩
"Chengdu J-20 – China's 5th Generation Fighter." Defense-Update.com. Erişim tarihi: 23 Ocak 2011. ↩
Washington Journal. (12 Ağustos 2015) "U.S. Military Approach toward China". Mark Perry, Politico yazarı, Steve Scanlan tarafından düzenlenen görüşme, sunucu. C-Span. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2015. C-Span websitesi ↩
Al Jazeera America Wire Service. (11 Mayıs 2015) Japan moves to boost role of military. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2015. Al Jazerra America websitesi ↩
Ground Forces. SinoDefence.com. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2015. ↩
"China plays down fears after satellite shot down" . Agence France-Presse via ChannelNewsAsia. 20 Ocak
"Chinese Navy Tests Land Attack Cruise Missiles: Implications for Asia-Pacific" . New Pacific Institute. 25 Temmuz 2012. Erişim tarihi: 1 Ekim 2012. ↩
"China expanding its nuclear stockpile" . The Washington Times. 25 Ağustos 2011. Erişim tarihi: 16 Ekim 2011. ↩
Surface-to-air Missile System. SinoDefence.com. 2006. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2015. ↩
"Communism Is Dead, But State Capitalism Thrives" . Vahan Janjigian. Forbes. 22 Mart 2010. Erişim tarihi: 11 Temmuz
"The Winners And Losers In Chinese Capitalism" . Gady Epstein. Forbes. 31 Ağustos 2010. Erişim tarihi: 11 Temmuz
John Lee. "Putting Democracy in China on Hold". The Center for Independent Studies. 26 Temmuz 2008. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2013. ↩
"Washington learns to treat China with care" . CNNMoney.com. 29 Temmuz 2009. ↩
Intellectual Property Rights . Asia Business Council. Eylül 2005. Erişim tarihi: 13 Ocak 2012. ↩
The Global Competitiveness Report 2009–2010 World Economic Forum. Erişim tarihi: 24 Eylül 2009. ↩
"2011 Index of Economic Freedom" . The Heritage Foundation. Erişim tarihi: 17 Nisan 2011. ↩
"China's billionaires double in number" . The Daily Telegraph. Erişim tarihi: 7 Eylül 2011. ↩
"Super Rich have Craze for luxury goods" . China Daily. 3 Mart 2010. Erişim tarihi: 4 Mart 2010. ↩
"China inflation exceeding 6%". BusinessWeek. 14 Ekim 2011. Erişim tarihi: 18 Ekim 2011. ↩
"Steep rise in Chinese food prices" . BBC. 16 Nisan 2008. Erişim tarihi: 18 Ekim 2011. ↩
"China's GDP grows 9.1% in third quarter" . Financial Times. 18 Ekim 2011. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2013. ↩
The Controversial Chinese Economist Uncovering Tough Truths , Bloomberg Businessweek, 24 Mart 2017 ↩
"RMB Settlement", Kasikorn Research Center, Bangkok, 8 Şubat 2011 ↩
Struik, Dirk J. (1987). A Concise History of Mathematics. New York: Dover Publications. s.32–33. "In these matrices we find negative numbers, which appear here for the first time in history." ↩
"Desperately seeking math and science majors" CNN. 29 Temmuz 2009. Erişim tarihi: 9 Nisan 2012. ↩
"China publishes the second most scientific papers in international journals in 2010: report" . Xinhua. 2 Aralık 2011. Erişim tarihi: 25 Nisan 2012. ↩
David Eimer, "China's huge leap forward into space threatens US ascendancy over heavens" . Daily Telegraph. 5 Kasım 2011. Erişim tarihi: 16 Nisan 2013. ↩
"The bad news is that the digital access divide is here to stay: Domestically installed bandwidths among 172 countries for 1986–2014", Martin Hilbert (2016), Telecommunications Policy; makaleye ücretsiz erişim: http://escholarship.org/uc/item/2jp4w5rq ↩
"The final frontier" . China Daily. 27 Nisan 2012. Erişim tarihi: 16 Şubat 2013. ↩
"Chinese Railways Carry Record Passengers, Freight" Xinhua 21 Haziran 2007 ↩
(Çince) "2013年铁道统计公报" ↩
(Çince) "中国高铁总里程达11028公里占世界一半" 新华网 5 Mart 2014 ↩
English.news.cn | website = news.xinhuanet.com | erişimtarihi = 24 Ekim 2016 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171010151506/http://news.xinhuanet.com/english/2016-07/21/c_135530835.htm | arşivtarihi = 10 Ekim 2017 | ölüurl = hayır }} ↩
"China boasts biggest high-speed rail network" . Agence France-Presse via The Raw Story. 24 Temmuz 2011. Erişim tarihi: 24 Nisan 2012. ↩
"Top ten fastest trains in the world" railway-technology.com 29 Ağustos 2013 ↩
"Top 50 World Container Ports" World Shipping Council Erişim tarihi: 2 Haziran 2014. ↩
Global Water Intelligence:"New directions in Chinese wastewater" , Ekim 2010, s. 22. ↩
"Chinese mainland gender ratios most balanced since 1950s: census data" . Xinhua. 28 Nisan 2011. Erişim tarihi: 20 Ekim
"Major Figures on Residents from Hong Kong, Macao and Taiwan and Foreigners Covered by 2010 Population Census" . National Bureau of Statistics of China. 29 Nisan 2011. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2015. ↩
Languages of China – from Lewis, M. Paul (ed.), 2009. Ethnologue: Languages of the World, Sixteenth edition. Dallas, Tex.: SIL International. ↩
"Languages". 2005. Gov.cn. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2015. ↩
Francesco Sisci. "China's floating population a headache for census". The Straits Times. 22 Eylül 2000. ↩
"China pledges free 9-year education in rural west" . China Economic Net. 21 Şubat 2006. Erişim tarihi: 18 Şubat 2013. ↩
"China Beats Out Finland for Top Marks in Education" . TIME. 2009. Erişim tarihi: 18 Şubat
"Serving the people?" . 1999. Bruce Kennedy. CNN. Erişim tarihi: 17 Nisan 2006. ↩
"Obesity Sickening China's Young Hearts" . 4 Ağustos 2000. Halkın Günlüğü. Erişim tarihi: 17 Nisan 2006. ↩
"China's latest SARS outbreak has been contained, but biosafety concerns remain" . 18 Mayıs 2004. Dünya Sağlık Örgütü. Erişim tarihi: 17 Nisan 2006. ↩
"China bans religious activities in Xinjiang" . Financial Times. 2 Ağustos 2012. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2012. ↩
Çin Halk Cumhuriyeti Anayasası. Bölüm 2, Madde 36. ↩
Xinzhong Yao. Chinese Religion: A Contextual Approach. Bloomsbury Academic, 2011. ss. 9–11. ↩
Tam Wai Lun, "Local Religion in Contemporary China", s. 73 ↩
Stephen F. Teiser. *What is Popular Religion? *. Part of: Living in the Chinese Cosmos, Asia for Educators, Columbia University. Extracts from: Stephen F. Teiser. The Spirits of Chinese Religion. In: Religions of China in Practice. Princeton University Press, 1996. ↩
André Laliberté. Religion and the State in China: The Limits of Institutionalization. On: Journal of Current Chinese Affairs, 40, 2, 3–15. 2011. (çevrimiçi), (baskı). s. 7, alıntı: «[...] while provincial leaders in Fujian nod to Taoism with their sponsorship of the Mazu Pilgrimage in Southern China, the leaders of Shanxi have gone further with their promotion of worship of the Yellow Emperor (黄帝, Huangdi).» ↩
Religions & Christianity in Today's China (China Zentrum). Vol. IV, 2014, No. 1. . pp. 22–23. ↩
Barry Sautman. Myths of Descent, Racial Nationalism and Ethnic Minorities in the People's Republic of China. In: Frank Dikötter. The Construction of Racial Identities in China and Japan: Historical and Contemporary Perspectives. Honolulu, University of Hawai'i Press, 1997, ss. 75–95. . ss. 80–81 ↩
Chinese Family Panel Studies 2014 survey. For the see release #1 () and release #2 . The tables also contain the results of CFPS 2012 and Chinese General Social Survey (CGSS) results for 2006, 2008 and 2010. ↩
"李白杜甫优劣论" . 360doc.com. 18 Nisan 2011. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2015. ↩
"史传文学与中国古代小说" . 明清小说研究. Nisan 1997. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2015. ↩
"第一章 中国古典小说的发展和明清小说的繁荣" . nbtvu.net.cn. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2015. ↩
"金庸作品从流行穿越至经典" . 包头日报. 12 Mart 2014. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2015. ↩
"四大名著在日、韩的传播与跨文化重构" . 东北师大学报：哲学社会科学版. Haziran 2010. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2015. ↩
"新文化运动中的胡适与鲁迅" . 中共杭州市委党校学报. Nisan 2000. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2015. ↩
"魔幻现实主义文学与"寻根"小说" . 文学评论. Şubat 2006. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2015. ↩
"莫言：寻根文学作家" . 东江时报. 12 Ekim 2012. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2015. ↩
World {{!}} TIME.com|erişimtarihi=17 Eylül 2022|tarih=18 Ekim 2012|çalışma=web.archive.org|arşivurl=https://web.archive.org/web/20121018095733/http://world.time.com/2012/10/17/chinas-economy-what-the-tourist-boom-tells-us/|arşivtarihi=18 Ekim 2012|ölüurl=}} ↩
"中国居民豆类及豆制品的消费现状" . 中国食物与营养. Ocak 2008. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2015. ↩
"清真菜对北京菜影响" . yqx.cc. 8 Ocak 2013. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2015. ↩
"2014年6岁至69岁人群体育健身活动和体质状况抽测结果发布". 温州日报. 7 Ağustos 2014. Erişim tarihi: 23 Kasım 2015. ↩
"足球不给劲观众却不少 中超球市世界第9亚洲第1" . 搜狐体育. 14 Temmuz 2013. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2015. ↩
"Chinese players dominate at Malaysia open chess championship". TheStar.com. 2 Eylül 2011. Erişim tarihi: 24 Eylül 2011. ↩
Qinfa, Ye. "Sports History of China" . About.com. Erişim tarihi: 21 Nisan 2006. ↩
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page
